Nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng về tài nguyên nông nghiệp và du lịch của địa phương, thúc đẩy phát triển du lịch nông nghiệp sáng tạo, thu hút du khách, tạo sinh kế bền vững và góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân nông thôn, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Nông lâm nghiệp Miền núi (ADC) đã triển khai thực hiện đề tài “Xây dựng mô hình thí điểm phát triển kinh tế nông nghiệp sáng tạo gắn với du lịch nhằm thu hút du khách, góp phần nâng cao đời sống cho người dân”. Thời gian thực hiện đề tài là 36 tháng, từ tháng 6/2024 đến tháng 5/2027.

Đại diện phòng Quản lý Khoa học (Sở KH&CN) kiểm tra mô hình thí điểm phát triển kinh tế nông nghiệp sáng tạo gắn với du lịch tại xã Đồng Phúc.

Sau hơn một năm triển khai thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành các nội dung, công việc, tiến độ. Kết quả cụ thể như sau: Nhóm đã xây dựng được một mô hình thí điểm phát triển kinh tế nông nghiệp sáng tạo gắn với du lịch tại thôn Phiêng Phàng, Nà Pài, xã Thượng Minh. Mô hình tập trung phát triển sản xuất nếp Tài hữu cơ kết hợp nuôi cá chép ruộng và trồng bí đỏ, gắn với hoạt động du lịch trải nghiệm tại cánh đồng Phiêng Phàng. Theo đó, nhóm nghiên cứu đã thực hiện chỉnh trang bờ ruộng, lối đi dài 200m; tăng thêm một vụ bí; ủ 5 tấn phân hữu cơ; tạo 5 điểm chữ trên nền đá; xây dựng 01 background chụp ảnh, 01 biển hiệu; làm sàn tre trúc diện tích khoảng 30m² và 01 chòi nghỉ rộng 12–15m². Bên cạnh đó, nhóm đã hỗ trợ phát triển mô hình kinh tế nông nghiệp sáng tạo – Mô hình Lê Nà Pài gắn với du lịch tại thôn Nà Pài, với diện tích 1ha. Các hoạt động chính gồm: thực hiện kỹ thuật vít cành, cắt tỉa tạo tán và giám sát thực hành mô hình Lê Nà Pài; xây dựng 01 background chụp ảnh, 01 biển hiệu; trồng hoa (hoa cúc vạn thọ, hoa cánh bướm…); làm sàn tre trúc phục vụ nghỉ ngơi, dừng chân và check-in tại vườn Lê Nà Pài (diện tích 25–30m²). Ngoài ra, nhóm nghiên cứu còn hỗ trợ phát triển sản phẩm gắn với yếu tố văn hóa địa phương, thiết kế bao bì sản phẩm cho quả lê tươi, đồng thời phát triển các điểm dừng chân bổ trợ nhằm thu hút khách du lịch, như: xây dựng cảnh quan, tuyến đường chụp ảnh rừng trúc Pù Lầu (sử dụng vật liệu tại chỗ); thiết kế background, biển hiệu tại điểm dừng nghỉ, nơi trải nghiệm và thưởng thức ẩm thực cá tầm, cá hồi, ngắm hoa đào và cảnh quan bản làng.

Trong khuôn khổ thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu đã xây dựng được một mô hình thí điểm “Vườn cây ăn quả kết hợp với cây dược liệu” (hồng, mận, giảo cổ lam) tại thôn Nà Chom, xã Đồng Phúc. Nhóm nghiên cứu đã lựa chọn địa điểm, hộ gia đình tham gia mô hình, triển khai các biện pháp kỹ thuật và giám sát thực hành canh tác hồng không hạt, mận có hiệu quả kinh tế gắn với phát triển du lịch. Đồng thời, tiến hành hỗ trợ xây dựng, phát triển cảnh quan và bảo vệ môi trường phục vụ hoạt động tham quan, trải nghiệm tại vườn cây ăn quả (hồng, mận). Cùng với đó, nhóm hỗ trợ phát triển các sản phẩm có giá trị từ quả hồng và cây dược liệu trồng xen dưới tán vườn hồng, mận, nhằm tăng giá trị kinh tế và thu hút du khách. Đề tài cũng đã nghiên cứu và xây dựng một quy trình chế biến sản phẩm từ quả hồng (hồng sấy dẻo bằng công nghệ sấy lạnh) nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và tăng sức hấp dẫn du lịch. Ngoài ra, nhóm đã tổ chức được 02 lớp tập huấn kỹ thuật xử lý phế, phụ phẩm nông nghiệp và phân gia súc thành phân bón hữu cơ vi sinh, góp phần nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng kỹ thuật của người dân địa phương...

Qua quá trình theo dõi, kiểm tra và tổng hợp kết quả thực hiện đề tài trong thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ nhận thấy nhóm nghiên cứu đã nghiêm túc triển khai các nội dung theo kế hoạch, đảm bảo tiến độ và mục tiêu đã được phê duyệt. Các mô hình thí điểm được xây dựng như: mô hình phát triển kinh tế nông nghiệp sáng tạo gắn với du lịch tại thôn Phiêng Phàng, Nà Pài, xã Thượng Minh và mô hình vườn cây ăn quả kết hợp cây dược liệu tại thôn Nà Chom, xã Đồng Phúc, đã hoàn thành phần lớn các hạng mục chính. Các sản phẩm trung gian đạt yêu cầu về khối lượng, chất lượng. Đề tài áp dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, trong đó chú trọng khảo sát thực địa, lựa chọn mô hình có tính đại diện, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội của địa phương. Các giải pháp kỹ thuật được áp dụng (trồng nếp Tài hữu cơ kết hợp nuôi cá chép ruộng, trồng bí đỏ; canh tác lê, hồng, mận xen dược liệu; ứng dụng công nghệ sấy lạnh trong chế biến sản phẩm hồng sấy dẻo…) thể hiện tính sáng tạo, khả năng ứng dụng cao và hướng tới phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững gắn với du lịch trải nghiệm. Trên cơ sở kết quả đạt được, Sở Khoa học và Công nghệ đề nghị Nhóm nghiên cứu: Tiếp tục hoàn thiện các nội dung, sản phẩm còn lại của đề tài theo đúng thuyết minh được phê duyệt; đảm bảo chất lượng khoa học, tính thực tiễn và tiến độ thực hiện.

Kết quả bước đầu của đề tài cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương; hình thành cảnh quan thu hút khách du lịch; đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp và cải thiện thu nhập cho người dân. Đề tài có ý nghĩa thực tiễn cao, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với du lịch nông thôn mới của tỉnh, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng sáng tạo và bền vững./.