Bà con nông dân Thái Nguyên thu hái chè chính vụ

Kỳ 1: Di sản sống và hành trình định danh

Kỳ 2: Thức dậy cùng kỷ nguyên số

Nghị quyết đặc biệt cho cây trồng đặc biệt

Nghị quyết số 11-NQ/TU về phát triển ngành chè Thái Nguyên giai đoạn 2025 - 2030 là chiến lược tổng thể, thể hiện tầm nhìn dài hạn đối với cây chè - sản vật đặc trưng, đồng thời là biểu tượng văn hóa và kinh tế của vùng trung du. Đây là lần đầu tiên một loại cây trồng được ban hành nghị quyết chuyên đề, với mục tiêu bảo tồn giá trị truyền thống, thúc đẩy đổi mới, hội nhập và xây dựng thương hiệu ở tầm quốc gia. Đồng chí Trịnh Việt Hùng, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, khẳng định: Việc ban hành nghị quyết đúng kỷ niệm 95 năm ngày Thành lập Đảng (3/2/2025) thể hiện sự quan tâm đặc biệt, cũng như vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với sự phát triển ngành chè, qua đó nâng cao giá trị cây chè và văn hóa trà Thái Nguyên.

Nghị quyết xác định tập trung sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, cùng sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân. Trọng tâm là xây dựng hệ sinh thái trà, tạo chuyển biến rõ nét trong sản xuất, chế biến và kinh doanh, gắn với chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời khai thác tiềm năng, lợi thế của các vùng chè, nâng cao thương hiệu và giá trị sản phẩm. Mục tiêu tổng quát đến năm 2030 là đưa giá trị sản phẩm từ cây chè đạt 25 nghìn tỷ đồng, tương đương 1 tỷ USD.

Các mục tiêu cụ thể đến năm 2030 đối với cây chè của tỉnh gồm: Duy trì diện tích 24.500 ha, sản lượng búp tươi đạt 300 nghìn tấn; 70% diện tích được chứng nhận VietGAP, hữu cơ và có mã số vùng trồng; 100% cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh chè và các sản phẩm từ chè bảo đảm quy định an toàn thực phẩm; có ít nhất 250 sản phẩm trà được chứng nhận OCOP từ 3 đến 5 sao, trong đó tối thiểu 6 sản phẩm đạt OCOP 5 sao; 100% sản phẩm trà và sản phẩm từ chè được đưa lên sàn thương mại điện tử và nền tảng số. Để đạt các mục tiêu này, Nghị quyết xác định 6 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, trong đó nhấn mạnh việc ứng dụng khoa học kỹ thuật, huy động nguồn lực đầu tư phát triển ngành chè, đồng thời bảo tồn và nâng cao giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể gắn với trà Thái Nguyên…

Những chuyển động thực chất

Kể từ khi Nghị quyết số 11-NQ/TU về phát triển bền vững cây chè và các sản phẩm từ chè đi vào thực tiễn, Thái Nguyên đã chứng kiến những chuyển biến rõ rệt trên nhiều lĩnh vực. Dành nhiều tâm huyết và sự quan tâm đặc biệt đối với cây trồng chủ lực của tỉnh, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Trịnh Việt Hùng đã có nhiều chỉ đạo quan trọng nhằm thúc đẩy ngành chè.

Tại Hội nghị triển khai kế hoạch phát triển văn hóa trà (ngày 5/2/2025), Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các sở, ngành liên quan sớm hoàn thiện hồ sơ, thủ tục đăng ký công nhận những cây chè cổ tại núi Bóng là Cây di sản Việt Nam. Trong buổi làm việc với HTX Chè Hảo Đạt (ngày 12/3/2025), đồng chí chỉ đạo sớm mở rộng vùng chè tập trung quy mô lớn tại Tân Cương, đồng thời kết hợp quy hoạch khu đô thị, không gian văn hóa trà cộng đồng gắn với phát triển du lịch, dịch vụ, lấy cây chè làm trung tâm và động lực cho sự phát triển.

Các đại biểu và du khách thưởng thức trà Thái Nguyên trên chuyến tàu Hà Nội - Thái Nguyên

Với sự đồng hành của HTX Công nghiệp và Vận tải Chiến Công, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với các ngành, địa phương tổ chức nhiều lớp tập huấn nhằm nâng cao kiến thức về văn hóa trà, trao đổi kinh nghiệm phát triển văn hóa và nghệ thuật thưởng trà Thái Nguyên cho người sản xuất, chế biến, kinh doanh chè, các HTX và làng nghề trên địa bàn. Đây là những nội dung rất thiết thực, góp phần phát huy tiềm năng, lợi thế tự nhiên và bản sắc văn hóa gắn với cây chè của tỉnh. Dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch còn triển khai phát triển sản phẩm du lịch gắn với văn hóa trà trên tuyến đường sắt Hà Nội - Thái Nguyên, tổ chức các sự kiện quảng bá, kết hợp với các tour trải nghiệm văn hóa trà tại địa phương.

Đặc biệt, để cụ thể hóa Nghị quyết số 11-NQ/TU, HĐND tỉnh đã ban hành nghị quyết về các chính sách hỗ trợ phát triển ngành chè trên địa bàn, với tổng kinh phí dự kiến hơn 500 tỷ đồng trong giai đoạn 2025 - 2030. Nội dung hỗ trợ tập trung vào các lĩnh vực: Thay đổi giống chè; sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ; xây dựng và chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng; cấp mã số vùng trồng; áp dụng công nghệ tưới nước tiết kiệm, thông minh; đầu tư máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất, chế biến; phát triển các sản phẩm trà đạt chứng nhận OCOP; gắn phát triển du lịch cộng đồng, sinh thái với các vùng sản xuất chè.

Chiến lược dài hạn cho danh trà Thái Nguyên

Sau sáp nhập tỉnh, Thái Nguyên có thêm dư địa để mở rộng diện tích và đa dạng hóa sản phẩm chè. Những vùng chè Shan tuyết cổ thụ, chè hoa vàng ở các địa phương miền núi, vùng cao phía Bắc trở thành lợi thế mới, bổ sung cho “tứ đại danh trà” Tân Cương, Trại Cài, Khe Cốc và La Bằng vốn đã nổi tiếng. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành bức tranh toàn diện về ngành chè, từ sản xuất đại trà đến đặc sản, từ chè xanh truyền thống đến các dòng sản phẩm chế biến sâu.

Vùng chè cổ thụ Shan tuyết ở xã Đồng Phúc có tuổi đời trên 200 năm, tạo nên sự đa dạng các phẩm chè của tỉnh Thái Nguyên sau sáp nhập

Theo các chuyên gia nông nghiệp, để hiện thực hóa khát vọng “tỷ đô” vào năm 2030, Thái Nguyên cần tập trung vào ba hướng đi. Thứ nhất, tăng cường nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chế biến sâu nhằm đa dạng hóa sản phẩm, từ đồ uống đến dược phẩm, mỹ phẩm. Thứ hai, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu. Thứ ba, hình thành chuỗi giá trị bền vững với sự tham gia gắn kết của nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Hiến kế phát triển ngành chè, ông Thái Bình Quý, CEO VnResource, cho rằng: Thái Nguyên nên xây dựng thương hiệu chè không chỉ như một sản phẩm, mà còn như một biểu tượng văn hóa. Đồng thời đầu tư nghiên cứu khoa học để khẳng định lợi ích sức khỏe của chè, qua đó nâng cao giá trị sản phẩm; phát triển các mô hình du lịch kết hợp văn hóa trà, chẳng hạn như tour trải nghiệm săn mây tại vùng chè. Trong khi đó, ông Phạm Hoàng Nam, chuyên gia truyền thông số, nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ hiện đại để tiếp cận khách hàng theo những cách mới. Theo ông, Thái Nguyên có lợi thế đặc biệt về văn hóa và lịch sử, nếu biết kết hợp công nghệ với giá trị truyền thống sẽ tạo ra sản phẩm độc đáo, có sức hút trên thị trường quốc tế.

Những gợi mở từ các chuyên gia cho thấy, phát triển ngành chè không chỉ là nâng cao năng suất hay mở rộng thị trường, mà còn là quá trình tái định vị giá trị, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Từ nền tảng nhiều thế hệ, cây chè Thái Nguyên không chỉ là sản phẩm nông nghiệp mà còn là biểu tượng văn hóa, niềm tự hào và động lực phát triển kinh tế của tỉnh. Có thể khẳng định, hành trình danh trà Thái Nguyên đã bước sang một trang mới chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn, gắn kết chặt chẽ giữa truyền thống và đổi mới. Tư duy đổi mới, chính sách đồng bộ cùng sự đồng hành của doanh nghiệp và người dân sẽ là chìa khóa để thương hiệu “danh trà” vươn xa, giữ vững vị thế số một trong nước và khẳng định dấu ấn trên bản đồ trà thế giới.

* Tác phẩm dự thi Cuộc thi viết "Trăm năm đệ nhất danh trà"