Danh thắng quốc gia đặc biệt hồ Ba Bể

Tiềm năng và lợi thế

Hiện trên địa bàn xã có 68 cơ sở lưu trú, 8 cơ sở ăn uống, 225 xuồng máy phục vụ khách du lịch. Những lễ hội truyền thống, đặc biệt là Lễ hội Lồng Tồng đã tạo được thương hiệu riêng, trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng. Du lịch cộng đồng từng bước hình thành và phát triển tại các thôn bản ven hồ. Các sản phẩm đặc sản địa phương như tép chua, thịt lợn đen bản địa, giảo cổ lam, chuối tây… đã được chứng nhận OCOP 3 sao, vừa góp phần nâng cao giá trị nông sản, vừa phục vụ trải nghiệm của du khách. Cùng với đó, hoạt động nuôi cá lồng trên hồ, bảo vệ rừng, xây dựng hạ tầng giao thông và cơ sở văn hóa được chú trọng, tạo nền tảng quan trọng để phát triển dịch vụ du lịch.

Thôn Pác Ngòi có 97 hộ dân, trong đó có tới 37 hộ mở dịch vụ homestay

Ông Hoàng Văn Chuyền, chủ một homestay ở thôn Pác Ngòi chia sẻ: “Trước kia chúng tôi chỉ sống dựa vào ruộng nương. Từ ngày làm homestay phục vụ khách du lịch đến ăn ở cùng gia đình, trải nghiệm văn hóa Tày…, thu nhập gia đình ổn định hơn, con cái cũng có điều kiện học hành. Càng làm du lịch, bà con càng thấy cần giữ gìn nếp nhà sàn, làn điệu then, điệu lượn để hấp dẫn du khách.”

Không chỉ homestay, dịch vụ vận tải đường thủy cũng giúp nhiều hộ dân có thêm nguồn thu nhập. Anh Phùng Văn Tú, lái thuyền du lịch tại bến Bó Lù, cho biết: “Mỗi ngày, nhất là mùa cao điểm, thuyền của tôi chở vài đoàn khách tham quan. Thu nhập tăng lên rõ rệt, đời sống gia đình cải thiện nhiều. Người dân chúng tôi mong có thêm bến thuyền, dịch vụ tiện ích để phục vụ khách tốt hơn.”

Du khách đi xuồng trên sông Năng để tham quan Vườn Quốc gia Ba Bể

Những kết quả này cho thấy du lịch đã và đang góp phần quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương. Cơ sở hạ tầng cũng có bước thay đổi, giai đoạn 2021 - 2025 xã Ba Bể đã được đầu tư 66 tuyến đường giao thông, 12 công trình thủy lợi, 18 dự án hạ tầng văn hóa. Tổng vốn các chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn đạt 17,911 triệu đồng, trong đó vốn đầu tư là 14,834 triệu đồng.

Một trong những ưu tiên hàng đầu của xã Ba Bể là gắn phát triển du lịch với bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới. Trong nhiệm kỳ vừa qua, xã đã có 1.548 hộ tham gia nhận khoán bảo vệ rừng, số tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng gần 4,4 tỷ đồng. Diện tích rừng trồng giai đoạn 2020 - 2025 đạt 364,63 ha, vượt 274% nghị quyết; tỷ lệ che phủ rừng đạt 61,33%. Đây là yếu tố quan trọng để giữ gìn cảnh quan hồ Ba Bể, tài nguyên du lịch quý giá nhất của địa phương.

Song song với đó, các chương trình giảm nghèo, an sinh xã hội tiếp tục được triển khai, tỷ lệ hộ nghèo bình quân mỗi năm giảm 2,6%. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2025 đạt gần 34% và phấn đấu nâng lên trên 75% vào năm 2030, trong đó có 38% có bằng cấp, chứng chỉ. Đây là nguồn nhân lực cần thiết cho sự phát triển du lịch bền vững.

Các đội văn nghệ xã Ba Bể cùng tham gia múa bát tại Hội Lồng Tồng 

Người dân địa phương cũng ngày càng ý thức hơn trong bảo tồn văn hóa để phục vụ du khách. Các thôn bản duy trì phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, với hơn 10.700 lượt gia đình văn hóa, 147 lượt khu dân cư văn hóa được công nhận trong 5 năm qua. Những đội văn nghệ, câu lạc bộ thể thao ở các thôn vừa là sân chơi tinh thần, vừa là “sản phẩm” phục vụ du khách, tạo bản sắc riêng cho du lịch cộng đồng.

Hướng tới ngành kinh tế mũi nhọn

Đại hội Đảng bộ xã Ba Bể nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành khác. Mục tiêu cụ thể được đặt ra đến năm 2030 là: Tốc độ tăng trưởng du lịch đạt 15%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch với du lịch - dịch vụ chiếm 30%; thu nhập bình quân đầu người đạt 37,5 triệu đồng/năm, tăng 10% so với năm 2025; hoàn thành xây dựng nông thôn mới trước 2030.

Để đạt mục tiêu, xã đề ra nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, trọng tâm là đầu tư hạ tầng phục vụ du lịch như xây dựng bãi đỗ xe, nhà chờ, bến thuyền an toàn, hệ thống biển chỉ dẫn và cơ sở vệ sinh công cộng đạt chuẩn. Đồng thời, chú trọng đa dạng hóa sản phẩm du lịch: Phát triển du lịch sinh thái nghỉ dưỡng, cộng đồng, lễ hội, tâm linh, trải nghiệm nông nghiệp; gắn với khai thác tiềm năng hang động, thác nước, rừng nguyên sinh.

Bên cạnh đó, địa phương sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quảng bá và quản lý dịch vụ, triển khai du lịch thông minh, kết nối tour, tuyến với các điểm đến trọng điểm của tỉnh và khu vực Đông Bắc. Công tác đào tạo nguồn nhân lực du lịch được coi là then chốt, từ bồi dưỡng kỹ năng phục vụ, ngoại ngữ đến kiến thức văn hóa - lịch sử, nhằm xây dựng đội ngũ làm du lịch chuyên nghiệp ngay từ cộng đồng dân cư.

Đồng chí Chủ tịch UBND xã Ba Bể Phạm Ngọc Thịnh nhấn mạnh: “Chúng tôi đặt mục tiêu khai thác tối đa lợi thế thiên nhiên và văn hóa, nhưng phải gắn liền với bảo tồn, phát huy bản sắc. Du lịch phát triển sẽ tạo sinh kế ổn định cho người dân, đồng thời nâng cao vị thế xã Ba Bể trong tương lai.”

Lễ hội Lồng Tồng là nét văn hoá đặc sắc của người dân tộc Tày vùng hồ Ba Bể

Dù còn không ít khó khăn như hạ tầng chưa đồng bộ, nguồn lực đầu tư hạn chế, một bộ phận người dân còn khó khăn về sinh kế, nhưng với quyết tâm chính trị và sự đồng thuận của cộng đồng, xã Ba Bể có cơ sở để hiện thực hóa khát vọng. Đến năm 2030, du lịch không chỉ mang lại nguồn thu lớn, đóng góp cho ngân sách địa phương, mà còn tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

Anh Đăng Văn Hùng, người dân bản Cốc Tộc, bày tỏ: “Người dân thôn chúng tôi mong muốn được tham gia nhiều hơn vào các hoạt động du lịch, từ bán hàng lưu niệm, giới thiệu ẩm thực đến biểu diễn văn nghệ. Khi du lịch phát triển, đời sống sẽ khá hơn, con em trong thôn có cơ hội học hành, làm việc ngay trên quê hương.”

Với tiềm năng thiên nhiên độc đáo, văn hóa bản địa đậm đà và định hướng phát triển rõ ràng, xã Ba Bể đang từng bước khẳng định vị thế của mình. Du lịch không chỉ là ngành kinh tế, mà còn là cầu nối để quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Ba Bể đến bạn bè trong nước và quốc tế. Con đường phía trước còn nhiều thử thách, nhưng với quyết tâm và khát vọng vươn lên, xã Ba Bể hoàn toàn có thể biến du lịch thành động lực phát triển bền vững, đưa quê hương ngày càng đổi mới, giàu đẹp.