Trên các sườn đồi và thửa ruộng cao, những nương chè tươi xanh như chiếc khăn mùa vắt lên vai núi ở Na Sàng

Theo phong tục tập quán, người Mông thường sống trên các sườn đồi núi cao nên phần lớn diện tích của Na Sàng là đất đai cằn cỗi bạc màu, ruộng gieo cấy lúa ít, chủ yếu phát rừng làm nương.

Nhiều năm trước, cuộc sống của bà con gắn liền với cái cuốc, cái gùi, canh tác theo tập quán cũ, tự sản, tự tiêu. Ruộng nương sau khi phát dọn cỏ và đốt, bà con cuốc hố trồng sắn, hoặc chọc lỗ tra thóc, ngô làm mùa. Bà con chưa ý thức sản xuất hàng hóa đưa ra tiêu thụ trên thị trường. Khao khát thay đổi cuộc sống, nhưng cây ngô, cây sắn và nền nếp canh tác ấy không thể giúp đồng bào người Mông ở Na Sàng làm giàu.

Được sự quan tâm của cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương, bà con dân bản đã chủ động chuyển đổi cây trồng, vật nuôi. Bằng sự nỗ lực về nhiều mặt, giờ đây hình bóng của bản Mông nghèo khó với con đường đất lầy lội, những căn nhà xiêu vẹo chỉ còn trong dĩ vãng. Bên những rừng keo, bạch đàn và nương chè xanh mướt, nhiều ngôi nhà khang trang thấp thoáng trong màu nắng non. Hệ thống đường bê tông nối từ tỉnh lộ vào đã chạy suốt dọc bản, len qua từng con ngõ. Điện lưới cũng đã tỏa sáng trong mỗi căn nhà.

Tìm hiểu về việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, tôi được biết: Những năm qua, cây chè đã được đưa vào trồng, làm thay đổi cách nghĩ, cách làm, tập quán canh tác và cuộc sống của bà con. Thời gian đầu, không ít người còn e ngại, bởi cây chè đòi hỏi kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, chế biến rất công phu, hoàn toàn mới mẻ với đồng bào Mông. Tuy nhiên, bằng sự tận tình của cán bộ địa phương và hiệu quả từ cây chè trồng thử nghiệm tại bản, bà con đã mạnh dạn cải tạo đất, chuyển đổi các loại cây trồng hiệu quả thấp sang trồng chè. Giống chè đưa vào trồng tại Na Sàng chủ yếu là chè lai F1, Kim Tuyên, Tri 777. Đó là những loại chè có khả năng chống chịu sâu bệnh, cây sinh trưởng khỏe, thân dạng tán, cành nhiều, phát triển cân đối thiên về chiều ngang, mật độ búp dày và mập, thích hợp với khí hậu thổ nhưỡng. Do cây chè mới phát triển, kỹ thuật chế biến của bà con chưa cao, các cơ sở chế biến trong huyện đã ký hợp đồng thu mua hết sản lượng chè búp tươi với giá cả phù hợp. Diện tích trồng chè đang từng bước được mở rộng, hiện các hộ đều tham gia trồng chè.

Tiếp xúc với bà con dân bản, tôi không khỏi nể phục khi nghe bà con kể về những việc làm thiết thực, hết lòng với dân bản của anh Hoàng Văn Nhính, Trưởng bản Na Sàng. Thời điểm trước, đường từ bản lên núi lao động sản xuất chỉ là lối trâu đi ăn cỏ. Nhính đã bán 4 con trâu của nhà, dồn toàn bộ số tiền có được nhờ bán lúa, bán ngô, khoai, vay thêm cả ngân hàng làm con đường dài khoảng hơn 2 km, rộng 5 m lên đỉnh núi cho bà con đi lại làm ăn sinh sống.

Từ ngày có cây chè, tư duy sản xuất hàng hóa của bà con đã bước đầu hình thành. Tư tưởng trông chờ, ỷ lại được xóa bỏ. Các nhóm sản xuất, tổ đổi công được thành lập để phối hợp chăm sóc, thu hái chè. Quy trình trồng, chăm sóc chè sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm được bà con thực hiện nghiêm túc, bởi mọi người cho rằng làm tốt việc đó cũng là giữ gìn sinh kế. Các lớp tập huấn về chuyển giao khoa học kỹ thuật trong trồng trọt, chăn nuôi, kiến thức thiết kế mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện đất đai của gia đình được mọi người tích cực tham gia.

Trẻ em của bản Na Sàng được đến trường học chữ

Chị Hoàng Thị Quỳnh, người con của Na Sàng tốt nghiệp chuyên ngành báo chí, Trường Đại học Khoa học (Đại học Thái Nguyên) chia sẻ: Em rất vui vì bản Na Sàng quê em nay đã khác xưa và mang một diện mạo mới. Cũng nhờ người dân biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, biết chọn các loại cây trồng phù hợp như các loại chè lai đem lại năng suất cao. Diện tích rừng rất lớn, người dân đã tận dụng trồng rừng hết diện tích. Những ngôi nhà tranh tre vách nứa ngày xưa thay vào đó là những ngôi nhà đẹp và khang trang, các bạn nhỏ trong bản đã được đến trường học chữ…

Cây chè đã thực sự phát triển ở bản Mông. Trên các sườn đồi và thửa ruộng cao, những nương chè tươi xanh như chiếc khăn mùa vắt lên vai núi. Bóng cây ăn quả trên các nương chè tạo nên hình ảnh sinh động, không thể quên với những ai đến với miền đất này. Trưa muộn, nhiều người vẫn mải miết thu hái chè trên nương, muôn chồi lộc non của chè và cỏ cây ánh lên như ngọc. Những tia nắng mặt trời nhảy nhót theo váy áo trẻ thơ và các nàng sơn nữ.

Dẫu còn muôn vàn khó khăn, nhưng cái đói cái nghèo từng đeo đẳng đã lùi xa. Giấc mơ người dân tộc Mông về một cuộc sống sung túc, đủ đầy trên bản Na Sàng đang dần hiện hữu. Sắc màu tươi mới và làn hương thơm dịu ngọt của miền quê núi làm cho cả bốn mùa của bản cũng như bừng lên sắc xuân.