Mô hình trồng ớt của nông dân xã Tâm Kỳ cho thu nhập khoảng 3 tỷ đồng/năm

Chủ động chuyển đổi sản xuất, nâng cao thu nhập

Một trong những chuyển biến quan trọng nhất trong xây dựng NTM là sự thay đổi về nhận thức của người nông dân. Nếu như trước đây, nhiều hộ còn tâm lý trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của Nhà nước thì nay, không ít nông dân đã chủ động tìm hướng làm ăn, mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất.

Tại xã Tân Kỳ, trước đây người dân chủ yếu trồng ngô, sắn trên đất đồi, thu nhập bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Khi địa phương triển khai chương trình xây dựng NTM, nhiều hộ nông dân tiên phong đã mạnh dạn chuyển một phần diện tích sang trồng cây có giá trị kinh tế cao hơn theo hướng hàng hóa. Ban đầu, các hộ dân chỉ làm thử, vừa học hỏi kỹ thuật, vừa rút kinh nghiệm. Khi thấy hiệu quả rõ rệt, các hộ bắt đầu mở rộng diện tích và nhiều hộ khác làm theo, hình thành vùng sản xuất tập trung, cho thu nhập cao gấp nhiều lần so với cây trồng truyền thống, như: Cây mơ đến nay đã mở rộng diện tích được hơn 423 ha cho thu nhập hằng năm gần 30 tỷ đồng/năm; cây gừng 25 ha, thu nhập khoảng trên 6 tỷ đồng/năm; khoai môn 22 ha, thu nhập gần 6 tỷ đồng/năm; ớt 9 ha, thu nhập khoảng 3 tỷ đồng/năm... Ngoài ra, hằng năm người dân khai thác khoảng 160 ha rừng trồng keo, cho thu nhập trên 12 tỷ đồng.

Song song với phát triển kinh tế hộ, nông dân ngày càng nhận thức rõ vai trò của liên kết sản xuất. Thực tế cho thấy, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ khiến người dân gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm và dễ bị ép giá. Vì vậy, việc tham gia hợp tác xã, tổ hợp tác được xem là hướng đi phù hợp để nâng cao hiệu quả sản xuất. Trong số đó, Hợp tác xã Dương Quang (xã Phong Quang) là một ví dụ minh chứng cho nhu cầu liên kết của nông dân.

Mô hình sản xuất của HTX Dương Quang (xã Phong Quang) tạo việc làm ổn định 15 thành viên HTX và nhiều lao động tại địa phương. (Trong ảnh: Thu hoạch dược liệu - hoa cúc tại HTX Dương Quang)

Anh Nông Thanh Nhã, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Dương Quang cho biết: Trước đây, do sản xuất nhỏ lẻ, không có sự liên kết, sản phẩm làm ra thường bị thương lái ép giá, thu nhập của người dân vì thế mà càng thêm bấp bênh. Việc thiếu thông tin về thị trường, về nhu cầu của người tiêu dùng cũng khiến cho người dân khó định hướng sản xuất, dẫn sản phẩm làm ra khó tiêu thụ được. Trước thực tế đó, năm 2018, sau khi được sự khuyến khích, hỗ trợ từ các ban, ngành và chính quyền địa phương, 9 hộ dân trong thôn Nà Ỏi đã đồng thuận cùng nhau thành lập nên HTX Dương Quang. Sau 7 năm thành lập, nhờ tích cực ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và chế biến nông sản, HTX đã cho ra đời các sản phẩm sạch, trong đó sản phẩm lạp sườn gác bếp và thịt lợn gác bếp Dung Dinh đã đạt chứng nhận OCOP 3, sản phẩm dưa trồng trong nhà lưới đều đạt tiêu chuẩn VietGAP và được thị trường đón nhận. Đến nay, hợp tác xã mở rộng sản xuất, tạo việc làm ổn định cho 15 thành viên và nhiều lao động địa phương.

Sự chủ động trong liên kết tại HTX Dương Quang nói riêng và nhiều hợp tác xã tại Phong Quang không chỉ giúp nâng cao thu nhập cho các xã viên mà còn đóng góp tích cực vào việc hoàn thành tiêu chí tổ chức sản xuất trong xây dựng nông thôn mới, tạo nền tảng để địa phương phát triển bền vững lâu dài.

Chung sức xây dựng hạ tầng và cảnh quan nông thôn

Cơ bản đường nội thôn Phiêng An, xã Bạch Thông đã được kiên cố hóa, thoáng sạch đẹp

Không chỉ phát triển kinh tế, người nông dân còn tích cực tham gia xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn. Tinh thần “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” được thể hiện rõ nét qua từng con đường, công trình dân sinh ở các vùng quê.

Tại thôn Phiêng An, xã Bạch Thông, khi triển khai làm đường giao thông nông thôn, nhiều nông dân đã tự nguyện hiến đất, chặt bỏ hàng rào, cây cối lâu năm để mở rộng mặt đường. Có gia đình hiến tới hàng trăm mét vuông đất vườn, dù hiểu rằng đó là tài sản tích cóp nhiều năm, nhưng vẫn sẵn sàng vì lợi ích chung. Bên cạnh đó, người dân còn đóng góp ngày công, cùng nhau san nền, đổ bê tông, vừa tiết kiệm chi phí, vừa tạo sự gắn kết trong cộng đồng. Nhờ đó, cơ bản đường giao thông nội thôn, nội đồng của Phiêng An đều đã được kiên cố hóa, thoáng sạch đẹp. Cùng với giao thông, các công trình như nhà văn hóa, sân thể thao của thôn cũng được xây dựng từ sự chung tay của người dân trong thôn.

Ngoài xây dựng hạ tầng, tại Phiêng An và nhiều khu dân cư trên địa bàn xã Bạch Thông, phong trào xây dựng “nhà sạch - vườn đẹp”, tuyến đường hoa, đường cây xanh cũng lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều hộ tự cải tạo vườn tạp, trồng cây ăn quả, kết hợp trồng hoa, cây cảnh trước nhà. Những con đường bê tông sạch sẽ, hai bên là hàng rào xanh, hoa nở rực rỡ không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn nâng cao ý thức giữ gìn môi trường sống của mỗi người dân.

Giữ gìn môi trường, bảo tồn bản sắc văn hóa

Trong xây dựng NTM, người nông dân ngày càng ý thức rõ hơn trách nhiệm bảo vệ môi trường. Thay vì thói quen xả rác bừa bãi như trước, nhiều hộ đã chủ động phân loại rác thải tại nguồn, đào hố xử lý rác hữu cơ, giảm thiểu rác thải nhựa trong sinh hoạt. Một số hộ chăn nuôi quy mô nhỏ đã đầu tư hầm biogas hoặc sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý chất thải, vừa giảm ô nhiễm, vừa tận dụng nguồn khí phục vụ sinh hoạt. Có thôn còn thành lập tổ tự quản môi trường, định kỳ tổ chức vệ sinh đường làng, ngõ xóm, nhắc nhở các hộ chấp hành quy định về bảo vệ môi trường. Những việc làm tuy nhỏ nhưng góp phần xây dựng môi trường nông thôn xanh, sạch, bền vững.

Hát then, đàn tính tại xã Văn Lang được gìn giữ và phát huy nhờ sự cống hiến tận tâm của người cao tuổi và các nghệ nhân tâm huyết với di sản dân tộc

Song song với đó, nông dân còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Ở nhiều địa phương phía Bắc của tỉnh như: Văn Lang, Xuân Dương, Chợ Đồn, Cao Minh, Bằng Thành, Ngân Sơn…, người cao tuổi, nghệ nhân dân gian vẫn đang tích cực truyền dạy làn điệu dân ca, trò chơi dân gian cho thế hệ trẻ. Cùng với đó, các lễ hội truyền thống được tổ chức gọn gàng, văn minh nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng, trở thành không gian sinh hoạt văn hóa gắn kết cộng đồng. Chính những giá trị ấy tạo nên “hồn cốt” làng quê, giúp NTM không chỉ đổi thay về diện mạo mà vẫn giữ được chiều sâu văn hóa.

Thực tiễn cho thấy, xây dựng NTM chỉ thực sự bền vững khi người dân, đặc biệt là nông dân, phát huy vai trò chủ thể. Sự chủ động từ mỗi hộ gia đình, mỗi cộng đồng là yếu tố quyết định giúp các tiêu chí NTM không chỉ đạt mà còn được nâng cao, góp phần kiến tạo những miền quê đáng sống, hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc.