Những đồi quế của người dân Tân Thành nhìn từ trên cao

Tổ Tân Thành được hình thành từ năm 1972, khi những gia đình người Dao đầu tiên di chuyển từ vị trí cũ cách khoảng 3 km xuống định cư và đặt tên mới là Tân Thành. Những ngày đầu lập bản, cuộc sống còn nhiều khó khăn, người dân dựa vào trồng lúa, ngô, chuối và một số cây ngắn ngày, song năng suất thấp, tỷ lệ hộ nghèo luôn ở mức cao. Ông Phượng Hoàng Minh, người gắn bó từ những ngày đầu khai phá nhớ lại: Cuộc sống của người dân Tân Thành đổi thay là khi Hội Nông dân xã tổ chức cho hội viên đi tham quan mô hình trồng quế tại Yên Bái. Nhận thấy hiệu quả kinh tế vượt trội, một số hộ mang giống về trồng thử. Cây quế hợp với thổ nhưỡng, khí hậu địa phương, lớn nhanh, ít sâu bệnh. Sau 4 - 5 năm đã có thể tỉa bán, khoảng 10 năm cho thu hoạch toàn bộ, mang lại nguồn thu nhập cao hơn hẳn so với các loại cây trồng bản địa. Từ đó, người dân Tân Thành chủ động phủ xanh đất trống, mở rộng diện tích trồng quế. Đến nay, toàn tổ đã có trên 300 ha quế.

Những năm gần đây, chính quyền phường Bắc Kạn đặc biệt chú trọng phát triển kinh tế lâm nghiệp, trong đó Tân Thành là một điểm nhấn. Nhiều chương trình, dự án hỗ trợ sản xuất lâm nghiệp bền vững được triển khai; các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật giúp bà con nắm chắc quy trình trồng, chăm sóc và bảo quản sản phẩm từ quế. Anh Bàn Quý Hà, người dân tổ Tân Thành cho biết: “Nhờ các chương trình hỗ trợ, kể cả hộ nghèo, cận nghèo cũng tiếp cận được giống, vốn vay ưu đãi để mạnh dạn mở rộng diện tích trồng rừng. Đến nay, toàn thôn có 89 hộ dân thì 100% hộ đều trồng quế. Bình quân diện tích trồng quế đạt 3 - 4 ha mỗi hộ, có gia đình sở hữu từ hơn 10 ha trở thành điển hình về làm kinh tế rừng.”

Người dân Tân Thành không còn trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước, ai có điều kiện thì tự tìm giống tốt, tự đầu tư làm đất, chăm sóc đúng quy trình để cây quế phát triển khỏe, vỏ dày, hàm lượng tinh dầu cao. Đồng thời, mọi người cũng biết tính toán thời điểm thu hoạch hợp lý, vừa giữ chất lượng sản phẩm, vừa đảm bảo độ che phủ rừng. Chính sự chuyển biến tích cực trong nhận thức đã giúp quế thực sự trở thành “cây làm giàu” của người Dao nơi đây.

Điều đáng mừng là người dân không chỉ mở rộng diện tích mà còn thay đổi tư duy canh tác, biết trồng xen cây ngắn ngày để “lấy ngắn nuôi dài”; áp dụng kỹ thuật tỉa cành, phát quang, phòng trừ sâu bệnh theo hướng khoa học để nâng cao năng suất và giá trị quế. Tại Tân Thành, nhiều gia đình đã vươn lên khá giả nhờ mô hình rừng quế. Điển hình như gia đình ông Triệu Hữu Quan, hiện sở hữu hơn 6 ha đất rừng liền khoảnh, trong đó có khoảng 4,5 ha quế. Phần diện tích bằng phẳng hơn được ông dành để trồng cây ăn quả và nghệ nhằm đa dạng hóa nguồn thu.

Bà Bàn Thị Thành, Trưởng Ban công tác Mặt trận tổ Tân Thành, cho biết: Với những diện tích quế mới từ 1 đến 3 năm tuổi, nhiều hộ dân như nhà ông Quan tận dụng xen canh các loại cây ngắn ngày để vừa tạo thêm thu nhập, vừa cải tạo đất. Bình quân mỗi ha quế trồng xen với các cây ngắn ngày mang lại giá trị từ 250 đến 300 triệu đồng, giúp đời sống gia đình ngày càng vững vàng hơn.

Cơ sở thu mua quế của anh Nông Quốc Dưỡng tạo việc làm ổn dịnh cho nhiều lao động tại địa phương

Không chỉ trồng, người dân Tân Thành còn chủ động trong tiêu thụ. Trong đó, cơ sở thu mua của anh Nông Quốc Dưỡng là một điểm tựa quan trọng. Tại đây, sau mỗi buổi thu hoạch, bà con chặt cành, bóc vỏ rồi chở đến bán, với giá thu mua hiện duy trì ở mức 18 - 19 nghìn đồng/kg vỏ tươi và 2 nghìn đồng/kg cành quế. Cơ sở luôn tấp nập người ra vào, đặc biệt vào hai khung giờ cuối buổi sáng và chiều tối. Cơ sở không chỉ tiêu thụ cho bà con trong vùng mà còn tạo việc làm ổn định cho 8 - 10 lao động địa phương. Nhờ sự chủ động trong sản xuất và tiêu thụ, chuỗi giá trị quế tại Tân Thành ngày càng hoàn thiện, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.

Cây quế đã góp phần làm cuộc sống của người Dao tại Tân Thành ngày càng ổn định, ấm no

Cây quế không chỉ làm giàu đất đai mà còn làm giàu cuộc sống. Những ngôi nhà gỗ nhỏ bé năm xưa nay dần được thay thế bằng những căn nhà xây kiên cố, chiếm gần 80% tổng số hộ trong thôn. Nhà cửa khang trang, đường nội bản phong quang, trẻ em được học hành đầy đủ… đó là những đổi thay lớn nhất mà dễ dàng nhận thấy khi đến tổ dân phố người Dao Tân Thành. Năm 2024, thu nhập bình quân đầu người trong tổ đạt trên 53 triệu đồng; cả tổ chỉ còn 6 hộ nghèo; rất nhiều gia đình đã có điều kiện mua ô tô phục vụ đi lại và sản xuất. Những kết quả này là chứng minh rõ nhất: Quế không chỉ là cây trồng chủ lực mà còn là động lực phát triển kinh tế - xã hội của cả cộng đồng.

Với sự đồng lòng của người dân và sự đồng hành của chính quyền, Tân Thành hôm nay đã khoác lên mình diện mạo mới, một bản người Dao trù phú, tự tin bước tiếp hành trình làm giàu từ rừng và gìn giữ màu xanh bền vững của rừng Bắc Kạn.