MC Thành Chung và các vị khách mời

MC Thành Chung: Xin kính chào quý vị khán giả! Quý vị đang theo dõi Chương trình Tọa đàm trực tuyến do Trung tâm Thông tin tỉnh Thái Nguyên thực hiện, phát sóng trên Cổng Thông tin điện tử tỉnh Thái Nguyên.

Thưa quý vị, trong thời gian gần đây, tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật có xu hướng gia tăng, với nhiều hành vi đáng lo ngại như bạo lực học đường, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp tài sản, thậm chí là sử dụng ma túy hay công nghệ cao để phạm tội. Đằng sau mỗi vụ việc là những câu chuyện buồn về sự nông nổi, thiếu hiểu biết pháp luật và sự buông lỏng trong quản lý, giáo dục của gia đình, nhà trường, xã hội.

Làm thế nào để “ngăn chặn tội phạm từ sớm, từ xa trong lứa tuổi thanh thiếu niên” - đây cũng là chủ đề của buổi Tọa đàm hôm nay.

Đồng hành cùng chương trình hôm nay là hai vị khách mời: Thượng tá Bùi Viết Phú, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Hình sự (Công an tỉnh Thái Nguyên) và Tiến sĩ Lê Phương Hoa, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm (Đại học Thái Nguyên).

Xin trân trọng cảm ơn hai vị khách mời đã nhận lời tham gia chương trình!

Và để mở đầu buổi Tọa đàm, mời quý vị cùng hai vị khách mời theo dõi một video clip ngắn phản ánh thực trạng tình hình tội phạm trong lứa tuổi thanh thiếu niên trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

MC Thành Chung: Thưa Thượng tá Bùi Viết Phú, sau khi theo dõi những hình ảnh vừa rồi, có thể thấy tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật trong lứa tuổi thanh thiếu niên đang diễn biến rất phức tạp. Thượng tá có thể khái quát thực trạng này trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian gần đây, cũng như những xu hướng đáng chú ý không?

Thượng tá Bùi Viết Phú: Trong thời gian qua, đặc biệt sau khi không còn tổ chức lực lượng Công an cấp huyện, tình hình tội phạm nói chung, nhất là tội phạm vị thành niên và tội phạm đường phố, có xu hướng gia tăng. Các đối tượng thường tụ tập, hẹn hò nhau trên các trang mạng xã hội, sau đó sử dụng xe máy, mang theo hung khí, di chuyển với tốc độ cao trên các tuyến phố để giải quyết những mâu thuẫn rất nhỏ. Từ những hành vi đó đã dẫn tới các vụ phạm tội nghiêm trọng hơn như cướp tài sản, cố ý gây thương tích, bắt giữ người trái pháp luật, thậm chí là tội phạm giết người. Chỉ tính trong 10 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã xảy ra hơn 800 vụ vi phạm với hơn 1.600 đối tượng liên quan. Riêng tội phạm đường phố trong lứa tuổi thanh niên đã chiếm 3,4%, tương đương gần 30 vụ.

Về số vụ việc, qua thống kê, có xu hướng giảm, tuy nhiên số đối tượng tham gia lại tăng mạnh, lên tới hơn 250 người. Điều này phản ánh tình trạng liên kết giữa các nhóm thanh thiếu niên có hành vi phạm pháp và gây rối trật tự công cộng ngày càng phức tạp. Trong tổng số 24 vụ gây rối trên địa bàn với 270 đối tượng, hiện chúng tôi đã xử lý, còn khoảng 7 tin đang xác minh, giải quyết. Thống kê cho thấy có 20 đối tượng độ tuổi từ 14 - 16 tuổi, còn lại là hơn 200 đối tượng trên 16 tuổi. Những con số này cho thấy bức tranh toàn cảnh về tội phạm đường phố và tội phạm trong thanh thiếu niên đang đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm.

Thượng tá Bùi Viết Phú, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Hình sự (Công an tỉnh Thái Nguyên)

MC Thành Chung: Từ thực tế mà Thượng tá Bùi Viết Phú vừa chia sẻ, có thể thấy yếu tố môi trường sống, đặc biệt là không gian mạng, đang tác động mạnh mẽ đến hành vi của giới trẻ. Thưa Tiến sĩ Lê Phương Hoa, dưới góc nhìn tâm lý học, đâu là những nguyên nhân sâu xa khiến nhiều thanh thiếu niên dễ bị lôi kéo, sa vào các hành vi vi phạm pháp luật?

Tiến sĩ Lê Phương Hoa: Có lẽ trong cuộc đời của con người thì độ tuổi các em dễ mắc phải những hành vi lệch chuẩn (hành vi sai lệch) đó là độ tuổi vị thành niên. Nguyên nhân sâu xa, chúng ta thấy có 2 yếu tố cơ bản: Yếu tố cá nhân và yếu tố môi trường gia đình.

Yếu tố cá nhân: Tất cả chúng ta đều thấy rằng khi các em bước vào độ tuổi vị thành niên (giai đoạn lớp 6), đây là lúc trong tâm lý của các em có sự thay đổi mãnh liệt, đặc biệt xuất hiện dấu hiệu của tuổi dậy thì và dấu hiệu này hình thành ở đứa trẻ một tâm lý. Đó là các em cho rằng mình đã lớn, nhưng trên thực tế thì tư duy của các em vẫn còn phiến diện, vẫn còn cảm tính. Tất cả những kỹ năng như kỹ năng sống, kỹ năng phản vệ của các em vẫn còn hạn chế, nhưng trong thâm tâm của các em có khao khát coi mình là người lớn, nghĩ mình đã lớn nó rất là cao, thể hiện bản thân ở lứa tuổi vị thành niên rất là cao, dẫn đến tình trạng các em có khuynh hướng thể hiện ra bên ngoài. Môi trường mạng là môi trường ẩn danh vì vậy khi các em thể hiện thì yếu tố kiểm soát của các em lỏng nẻo, cho nên các em không bị giám sát bởi những người trong gia đình, cho nên các em có khuynh hướng thể hiện bản thân trong không gian mạng nhiều hơn.

T.Q.H thực hiện hành vi chạy xe bằng một bánh đối với xe hai bánh trên đường Cách mạng Tháng Tám ngày 06/9/2025

Cán bộ Phòng Cảnh sát giao thông tiến hành lập biên bản và tịch thu phương tiện của T.Q.H

Yếu tố gia đình: Chúng ta đều biết trong bối cảnh hiện nay buộc các bậc cha mẹ vào trong guồng quay của công việc. Mặc dù các gia đình đều thương con, cũng cố gắng dành thời gian cho con nhưng trên thực tế khoảng thời gian bố mẹ dành cho con là không nhiều, do đó khoảng cách, mối quan hệ giữa bố mẹ, con cái và các thành viên trong gia đình là lỏng nẻo. Chính vì lỏng nẻo nên bố mẹ không nắm bắt được mọi tâm tư, những nguyện vọng, suy nghĩ, kể cả những chuyển biến trong tâm lý của trẻ, bởi vì tâm lý của trẻ con thay đổi từng ngày, có thể lớp 6 như thế này, nhưng lên lớp 7 rất là khác rồi. Chỉ khi chúng ta phải gần con, chúng ta phải kết nối được với con thì chúng ta mới cảm nhận được những thay đổi đó trong suy nghĩ, trong nhận thức, trong thái độ trong hành vi và chúng ta có cách để chúng ta định hướng, nhưng bây giờ bố mẹ rất là bận, con cái gần như là áp lực học hành rất là nhiều. Có những gia đình tôi được biết khi bố mẹ đi làm thì con chưa dậy và khi bố mẹ về thì con đi học; khoảng thời gian còn lại thì con học ở trường xong về đi đâu thì bố mẹ cũng không biết cho nên đó là lý do yếu tố giám sát từ phía gia đình là không có. Thứ ba, đây là độ tuổi các hoạt động chủ đạo ở tiểu học của các em là vui chơi, học tập, nhưng sang cấp 2 chuyển hoạt động chủ đạo là học tập và giao tiếp với bạn, tức là học sinh THCS (lứa tuổi vị thành niên) các em tin bạn hơn là tin mọi người, cho nên khi gia đình càng lỏng nẻo thì trẻ có khuynh hướng tìm đến với bạn, nếu như tìm đến các em có sở thích ví dụ như video clip chúng ta xem vừa rồi thì nguy cơ lôi kéo từ một đứa trẻ ngoan, có thể sẵn sàng gia nhập nhóm bạn để tham giao vào những chuyến đua xe, trộm cướp tài sản hay là rất là mong manh, rất là dễ.

Từ góc nhìn từ tâm lý học chúng ta nhận thấy nguyên nhân có thể rất là nhiều nhưng có 2 nguyên nhân sâu xa nhất là yếu tố tâm lý thuộc về chính bản thân các em và yếu tố thứ 2 đó là trong môi trường gia đình. Còn môi trường nhà trường cũng có có những ít hơn bởi vì trách nhiệm của nhà trường, các thầy cô đã làm hết sức mình rồi và đến trường các em được học, được uốn nắn về kỹ năng sống nhưng có lẽ sự lỏng nẻo trong việc kết nối giữa bố mẹ và thầy cô, bởi vì bố mẹ bận quá cho nên cũng là yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề trong kiểm soát những hành vi cũng như là nhận thức của con.

Tiến sĩ Lê Phương Hoa, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm (Đại học Thái Nguyên)

MC Thành Chung: Một góc nhìn rất đáng suy ngẫm. Một khi đã nhận diện rõ nguyên nhân, việc phòng ngừa sớm là hết sức quan trọng. Thưa Thượng tá Bùi Viết Phú, lực lượng Công an tỉnh Thái Nguyên đã và đang triển khai những biện pháp cụ thể nào nhằm chủ động phòng ngừa, kéo giảm tội phạm trong lứa tuổi thanh thiếu niên?

Thượng tá Bùi Viết Phú: Qua theo dõi, chúng tôi nhận thấy tội phạm trong thanh thiếu niên hiện nay mang tính tụ tập theo nhóm là chính, không có sự tổ chức chặt chẽ. Các em thường rủ rê nhau qua mạng xã hội, tụ tập đêm khuya, sử dụng xe máy và mang theo hung khí để giải quyết những mâu thuẫn rất nhỏ, nhưng lại dễ lan rộng và bùng phát thành bạo lực. Vì vậy, việc phòng ngừa từ sớm, từ xa, thông qua sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị là rất quan trọng.

Trước thực trạng đó, Giám đốc Công an tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo 1068 nhằm tập trung phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm đường phố và tội phạm trong lứa tuổi thanh thiếu niên. Ban Chỉ đạo đã phân công rõ trách nhiệm ở từng địa bàn, đồng thời chỉ đạo lực lượng công an cơ sở phối hợp chặt chẽ với chính quyền và các ban, ngành đoàn thể để triển khai các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn. Chúng tôi phối hợp chặt chẽ với nhà trường, gia đình và khu dân cư, cùng lực lượng cơ sở triển khai các hoạt động giáo dục, định hướng để tác động thay đổi nhận thức của các em, phòng ngừa từ sớm, hạn chế bị lôi kéo, tụ tập và vi phạm. Đồng thời thường xuyên phối hợp với các nhà trường tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật cho học sinh, sinh viên, qua đó giúp các em nhận diện hành vi vi phạm và hậu quả pháp lý có thể phải đối mặt. Bên cạnh đó, lực lượng công an tăng cường quản lý nhân khẩu, kiểm tra các cơ sở kinh doanh tụ tập đông người, hoạt động đêm muộn, nơi dễ phát sinh tụ tập; đồng thời đẩy mạnh tuần tra liên hợp giữa cảnh sát hình sự, cảnh sát giao thông và cảnh sát cơ động tại các tuyến, địa bàn trọng điểm để phát hiện, ngăn chặn sớm. Đối với các vụ án đã xảy ra, chúng tôi khẩn trương điều tra, xử lý để sớm kết luận vụ việc, đồng thời tham mưu đưa ra xét xử lưu động nhằm răn đe, phòng ngừa chung.

Các đối tượng tại cơ quan Công an trong vụ việc thanh thiếu niên dùng dao chém gây thương tích cho người khác tại phường Quyết Thắng ngày 21/10/2025

Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thái Nguyên bắt giữ nhóm đối tượng dùng hung khí gây thương tích cho người tham gia giao thông tại xã Tân Kỳ

MC Thành Chung: Rõ ràng, phòng ngừa tội phạm không chỉ là trách nhiệm của lực lượng chức năng. Gia đình và nhà trường cũng đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách, định hướng hành vi cho các em. Thưa Tiến sĩ Lê Phương Hoa, theo bà, hai môi trường này cần phát huy vai trò ra sao để góp phần ngăn chặn tội phạm từ sớm, từ xa?

Tiến sĩ Lê Phương Hoa: Đối với việc giáo dục một đứa trẻ thì cần có sự chung tay, lực lượng chức năng là đúng rồi như đồng chí công an vừa mới nói. Nhưng bên cạnh đó chúng ta cần sự kết nối giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Trên thực tế, làm về công tác giáo dục tôi nhận thấy: Đa phần những trẻ em có hành vi lệch chuẩn thường là hay rơi vào những gia đình có bầu không khí không bình yên. Chính vì các em không tìm thấy điểm tựa từ phía gia đình cho nên các em có khuynh hướng tìm điểm tựa từ bên ngoài và bạn bè là đối tượng đầu tiên mà các em sẽ kết nối, bởi vì ở đó các em tìm được sự đồng đẳng, tìm được sự thấu hiểu lẫn nhau vì độ tuổi này đặc tính là như thế, lên cấp 3 lại không như thế nữa, cho nên đây là lý do chúng ta cần phải quan tâm. Vậy gia đình là môi trường đầu tiên, là bệ đỡ đầu tiên mà đứa trẻ bắt đầu hình thành nhân cách vì thế nếu như một gia đình quan tâm và định hướng những nét nhân cách từ ban đầu thì sau này đứa trẻ lớn lên thì sẽ theo đúng phom chuẩn đó để phát triển thôi. Nhưng nếu như chúng ta sơ xẩy, chúng ta không để tâm, chúng ta lơ là, chúng ta có những lý do, thậm chí có những bậc cha mẹ nhận thức bị lệch, tức là bản thân bố mẹ có những sai lệch thì tất cả những cái đó đều theo cơ chế trẻ sẽ chụp ảnh và sẽ tham chiếu vào chính những hành vi, cũng như những nhận thức của nó. Đấy là lý do làm cho đứa trẻ bước vào lứa tuổi tự khẳng định mình thì tất cả những cái đó sẽ tái hiện, sẽ thể hiện ngay chính cuộc sống của trẻ, cho nên vai trò gia đình là rất quan trọng. Những người kề cận trẻ, tức là bố mẹ phải hiểu con, phải quan tâm đến con và bản thân bố mẹ cũng phải có nhận thức vì chỉ khi đứa trẻ phải tự nhận thức ra vấn đề thì mới thay đổi. Còn chúng ta đã tuyên truyền nhiều, giáo dục nhưng bản thân đứa trẻ đó phải nhận thức được. Thứ hai là sự kết nối giữa các thầy cô trong nhà trường. Tức là các thầy cô xác định dậy trẻ về một kiến thức thì chúng ta phải hình dung vai trò của chúng ta đồng hành cùng bố mẹ trong việc uốn nắn và giáo dục những hành vi mà chúng ta phát hiện là nó thực sự không mong muốn. Muốn như vậy thì bản thân các thầy cô phải ý thức được nó giống như con mình, thấy sai thì phải nhắc, bao dung được thì bao dung, khi nào cần phạt thì phải phạt. Trên thực tế hiện nay có rất nhiều trường hợp học sinh rất là hư, nhiều khi thầy cô rất muốn là uốn nắn nhưng phụ huynh lại không muốn, đó là sự cản chở. Cho nên bố mẹ phải có sự kết nối với thầy cô, thầy cô phải kết nối với gia đình, để làm thế nào đó trở thành một trục thống nhất với nhau về mục tiêu, cách thức, thì phương pháp giáo dục đó mới đi đến đích. Ngoài ra, vai trò của các yếu tố xung quanh. Ngoài thầy cô, gia đình, cộng đồng chúng ta phải có trách nhiệm. Chúng ta phải suy nghĩ giáo dục một đứa trẻ là chúng ta đang giúp cho xã hội tốt lên. Cho nên chúng ta đừng nghĩ đó không phải là con nhà mình thì nó sai hay như thế nào là việc của bố mẹ nó. Hoặc bố mẹ thì nghĩ rằng con mình thì mình chịu trách nhiệm, còn con nhà người khác thì mình kệ. Chúng ta phải suy nghĩ việc giáo dục uốn nắn một đứa trẻ là trách nhiệm của người lớn. Nếu chúng ta thấy rằng đấy là một hành vi, hay là những thái độ nó thể hiện không đúng, nó tổn hại thì đầu tiên là ảnh hưởng đến bản thân trẻ, và thứ nữa là môi trường của cộng đồng thì chúng ta hãy nhắc nhở trẻ. Tất cả chúng ta đều ý thức được trách nhiệm của người lớn đối với mầm non, nó giống như cây tre đang cần phải uốn thì chắc chắn đứa trẻ đấy sẽ phát triển đúng đắn, còn lấn cấn ở trong lòng, lăn tăn suy nghĩ thì nó không thuộc về trách nhiệm của mình thì chắc chắn đứa trẻ ấy sẽ bị bỏ sót một cơ hội để được uốn nắn.

Công an phường Vạn Xuân triệu tập các đối tượng liên quan đến vụ việc gây rối trật tự công cộng tại Quảng trường Vạn Xuân, phường Vạn Xuân

Công an phường Vạn Xuân lấy lời khai của đối tượng Trần Quốc Phong (sinh năm 2008, trú tại tổ dân phố Hương Đình, phường Trung Thành, tỉnh Thái Nguyên)

MC Thành Chung: Vâng, có thể thấy phòng ngừa tội phạm ở lứa tuổi thanh thiếu niên là trách nhiệm của cả hệ thống, trong đó mỗi gia đình, nhà trường và bản thân các em đều có vai trò quan trọng. Ở góc độ thực tiễn, tiếp xúc nhiều với các vụ việc cụ thể, Thượng tá Bùi Viết Phú có thể đưa ra một số khuyến nghị thiết thực dành cho thanh thiếu niên để các em biết tự bảo vệ mình, tránh bị lôi kéo vào những hành vi vi phạm pháp luật?

Thượng tá Bùi Viết Phú: Điều đầu tiên, các em thanh thiếu niên cần tự trang bị cho mình kiến thức, kỹ năng sống và hiểu biết pháp luật. Khi tham gia môi trường mạng, cần biết cách sử dụng một cách an toàn, tỉnh táo để tránh bị lôi kéo hoặc kích động. Trong giáo dục pháp luật, cần tăng cường tổ chức các buổi tuyên truyền lồng ghép với hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt tập thể để các em dễ tiếp nhận, tránh khô cứng và nhàm chán. Bên cạnh đó, các em cần rèn luyện kỹ năng ứng xử và kiểm soát cảm xúc. Thực tế cho thấy, chỉ vì một lời rủ rê, một sự bốc đồng nhất thời, nhiều em dễ tham gia vào các nhóm tụ tập, hò hét, mang theo hung khí để thể hiện bản thân, từ đó dẫn tới hành vi vi phạm pháp luật. Do vậy, biết kiềm chế là điều rất quan trọng. Và một điều giữ vai trò then chốt, đó là gia đình và nhà trường. Dù cuộc sống bận rộn, phụ huynh vẫn cần quan tâm, lắng nghe, chia sẻ với con; theo dõi sự thay đổi tâm lý, bạn bè và môi trường xung quanh của các em; đặc biệt giúp các em nhận diện được bạn bè tốt - xấu. Nhà trường tăng cường phối hợp với lực lượng chức năng trong giáo dục, định hướng các em; đồng thời, gia đình và nhà trường cần hướng dẫn các em sử dụng mạng xã hội an toàn, biết sàng lọc, phân biệt thông tin xấu độc.

Phòng Cảnh sát hình sự thực nghiệm điều tra vụ cố ý gây thương tích do thanh, thiếu niên gây ra

Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân Khu vực 1 tỉnh Thái Nguyên xét xử vụ án gây rối trật tự công cộng xảy ra giữa hai nhóm thanh, thiếu niên

MC Thành Chung: Những chia sẻ vừa rồi thật đáng quý, chứa đựng nhiều tâm huyết. Và trước khi kết thúc chương trình, xin được mời Tiến sĩ Lê Phương Hoa gửi tới các bạn trẻ một lời nhắn nhủ ý nghĩa giúp các em có thêm động lực sống tích cực, ứng xử văn minh, hướng tới những giá trị tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

Tiến sĩ Lê Phương Hoa: Trước hết là người làm về tâm lý học, nghiên cứu về đặc điểm tâm lý của các lứa tuổi, thứ hai là một cô giáo, tôi chỉ muốn nhắn nhủ đến tất cả các em học sinh ở lứa tuổi vị thành niên rằng: Khẳng định mình là tốt, đó là điều nên làm nhưng trước khi muốn thể hiện, khẳng định mình thì các em cần phải cân nhắc, khẳng định là phải trong an toàn. Môi trường mạng xã hội giống như trong cuộc sống, tức là có nhiều cái hay, nhưng cũng có nhiều cạm bẫy, đôi khi chỉ cần nút share, nút like hay là một kích chuột hoặc comment dạo mà các em không đọc kỹ, không cân nhắc thì rất có thể đó là khởi nguồn của những hiểm hoạ mà chính cuộc đời của các em sẽ phải gánh chịu.

Cô muốn nói với các em rằng, trước khi làm điều gì đó hãy luôn luôn nghĩ rằng tất cả mọi hành vi, mọi động thái và những gì mình thể hiện ở trên mạng xã hội nó chính là tấm gương để người ta nhìn vào, phản chiếu, người ta đánh giá các em là ai. Do đó, các em muốn làm gì, muốn thể hiện gì thì trước khi làm thì phải cân nhắc thật kỹ, hãy suy xét đến hậu quả. Tất cả những suy nghĩ, hành động tốt là tiền đề cho sự trưởng thành tốt sau này và chúng ta cần phải học để trở thành một người lớn thực thụ. Cô hy vọng rằng khi các em có thể nghiêm túc nhìn nhận, có trách nhiệm với chính bản thân mình thì chính các em sẽ biết mình cần phải làm gì, cần phải thể hiện như thế nào ngay cả trong môi trường thực tiễn cũng như là môi trường mạng xã hội.

Báo cáo viên Phòng Cảnh sát hình sự tuyên truyền phòng, chống vi phạm pháp luật cho trên 300 sinh viên trường Cao đẳng Thái Nguyên

MC Thành Chung: Xin cảm ơn Thượng tá Bùi Viết Phú và Tiến sĩ Lê Phương Hoa đã chia sẻ những thông tin, lời khuyên rất thiết thực. Hy vọng qua Chương trình Tọa đàm hôm nay sẽ giúp quý vị phụ huynh, thầy cô và các bạn trẻ nhìn nhận rõ hơn về nguy cơ, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa tội phạm trong lứa tuổi thanh thiếu niên, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh tại Thái Nguyên.

Xin chào và hẹn gặp lại quý vị trong các chương trình tọa đàm tiếp theo!