Vài năm gần đây, từ 4 gốc hồng da tre cổ thụ, gia đình ông Lê Văn Quỳnh, Tổ dân phố Việt Cường, xã Đồng Hỷ có thu nhập trên 20 triệu đồng

Dưới tán hồng da tre cổ thụ, thân cây to sần sùi màu đen xám, ông Lê Văn Quỳnh ngước lên thân cao sừng sững, áng chừng cây này cũng phải 50 - 60 tuổi và bảo: “Xưa, ít người để ý đến loại quả này, nên chỉ khi chín rụng ở gốc mới ăn chứ không ai hái bán cả. Mấy năm trở lại đây, rất nhiều người ở Hà Nội hỏi thăm rồi lên tận nhà mua với giá rất cao, họ nói đây là đặc sản của riêng Thái Nguyên”.

Nhanh nhẹn dùng gậy có bọc túi hái hồng xuống, ông Quỳnh mời chúng tôi thưởng thức quả hồng da tre đã chín kỹ ngay dưới gốc cây. Bửa đôi quả hồng tươi như lòng đỏ trứng gà, tôi đưa lên miệng, cảm nhận vị thơm, ngọt, giòn dai rất dễ chịu, đặc biệt phần sát vỏ giòn sần sật như thạch. Nếm trái hồng da tre, tôi chợt hiểu vì sao rất nhiều người ưa thích loại quả chỉ xuất hiện duy nhất từ tháng 8 đến tháng 9 âm lịch, chứ không kéo dài như hồng giòn Đà Lạt hay hồng Mộc Châu cho thu hoạch từ tháng 8 - 11 âm lịch hằng năm. Nhất là thời điểm hồng vào đợt cuối vụ, quả già đanh, chín vị rất đậm.

Thắc mắc về tên gọi, chúng tôi được người dân nơi đây giải thích: Sở dĩ có tên gọi “hồng da tre” là bởi lớp vỏ ngoài của quả hồng xanh mịn, óng như thân tre. Kích cỡ quả hồng da tre cũng to hơn so với loại hồng ngâm (loại to nhất khoảng 3 - 4 quả/kg; loại nhỏ hơn là 7 - 8 quả/kg).

Ông Quỳnh nói thêm: “Những người dưới Thủ đô Hà Nội họ sành ăn lắm, bảo hồng da tre ngon chẳng kém gì hồng tiến vua ở tỉnh Phú Thọ, vậy mà ngay cả người Thái Nguyên cũng ít biết đến và thưởng thức món quà quê độc đáo này. Theo lời ông Quỳnh, mấy năm nay, 4 cây hồng cổ thụ vào vụ của gia đình cho lứa quả đều, mang lại nguồn thu trên 20 triệu đồng/vụ. Vợ chồng ông cứ bán xô các cỡ quả với giá 70 - 90 nghìn đồng/kg.

Bà Đào Thị Lý, tổ dân phố Việt Cường, xã Đồng Hỷ bên gốc hồng da tre trên 50 năm tuổi

Quả hồng vốn là thức quà mùa thu rất quen thuộc với nhiều người, giá khá rẻ, chỉ từ 25 - 50 nghìn đồng/kg với các loại hồng Ba Bể, Lạng Sơn, Mộc Châu, Đà Lạt. Còn hồng da tre là loại hồng “mới nổi” được dân sành ăn săn lùng với giá có thể lên tới 150 - 200 nghìn đồng/kg khi đến tay người mua. Dù giá đắt gấp nhiều lần so với các loại hồng thông thường khác nhưng hầu như khách muốn mua đều phải đặt trước “nhận phần” cả tháng. Bởi vậy mà những cây hồng nhà ông Quỳnh nói riêng và hơn 100 cây hồng cổ ở Việt Cường nói chung cứ đầu vụ đã được thương lái đến tận vườn thu mua.

Có cơ hội nếm các loại hồng ở nhiều vùng miền, tôi và nhiều người có chung cảm nhận, hồng da tre, đặc sản của Thái Nguyên được mọi người gọi vui là thức quà “quý tộc” không chỉ vì giá khá cao mà còn bởi cách ăn thức quà này cũng khá đặc biệt. Khi hái quả hồng già, ta úp cuống hồng xuống đĩa vài ngày thấy da hồng trong, quả mềm thì bổ đôi rồi để vào trong ngăn mát tủ lạnh, đợi cho bề mặt hơi se lại thì dùng thìa xúc ăn. Lúc ấy, ta nhìn miếng hồng trong veo, vàng như lòng đào trứng gà, cảm giác ăn miếng hồng như đang ăn thạch, vị mát ngọt dịu xen chút giòn sật tan chầm chậm trong miệng rất thú vị. Nếu không biết thưởng thức loại hồng này đúng độ chín, người ăn sẽ cảm thấy chát và nhựa đọng nhiều trong miệng rất khó chịu.

Bạn tôi, chị Vũ Minh Tú, ở quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) là người thường xuyên “săn lùng” hồng da tre Thái Nguyên bảo: “Ăn một lần là nhớ mãi nên năm nào vào vụ, tôi đã tìm mua từ đầu mùa cho gia đình và dành tặng người thân”.

Người xưa vẫn nói: “Một quả hồng, mười vị thuốc”. Còn theo nghiên cứu của các nhà khoa học, quả hồng nói chung và hồng da tre nói riêng rất giàu dưỡng chất, đặc biệt là nguồn chất xơ và chất chống oxy hóa giúp cơ thể trẻ trung và trường thọ…

Chị Hoàng Thị Bích Thục, Tổ dân phố Làng Luông, xã Đồng Hỷ thu hoạch hồng da tre

Chia tay bà con, trên đường trở về nhà tôi cứ miên man nghĩ: Mô hình trồng mới hồng Việt Cường thuộc đề tài “Bảo tồn nguồn gen cây hồng Việt Cường, huyện Đồng Hỷ”, do Trường Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên triển khai 4 năm trước, đơn vị quản lý là Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thái Nguyên, với trên 2.000 gốc hồng da tre với diện tích hơn 3 ha đang sinh trưởng, phát triển tốt, dự kiến sau khi trồng khoảng 6 - 10 năm sẽ cho thu hoạch. Mong rằng, cùng với các cấp chính quyền, người dân nơi đây cũng sẽ quan tâm phát triển sản phẩm đặc sản vùng miền, mở rộng thị trường tiêu thụ, giúp bà con có thu nhập khá từ thức quà “quý tộc” này…