Anh Nguyễn Quốc Hoàng và sản phẩm trà mướp đắng rừng đạt OCOP 3 sao

Khai phá tiềm năng từ mướp đắng rừng

Sinh ra trong gia đình dân tộc Tày ở xã Yên Trạch - một trong những xã còn nhiều khó khăn của tỉnh Thái Nguyên, Nguyễn Quốc Hoàng từng nuôi khát vọng vươn ra khỏi lũy tre làng bằng con đường học vấn. Năm 2014, anh khi tốt nghiệp ngành Kỹ thuật máy tính tại Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp (Đại học Thái Nguyên) và như bao sinh viên khác, anh bắt đầu hành trình lập nghiệp ở những đô thị lớn, trải qua nhiều công việc khác nhau. Thế nhưng, trong sâu thẳm, anh luôn đau đáu một nỗi niềm: “Làm gì để quê hương mình đổi thay, để người dân không còn phải ly hương mưu sinh?”

Năm 2020, trong khi nhiều người lựa chọn gắn bó với công việc ổn định nơi đô thị, Nguyễn Quốc Hoàng lại đưa ra một quyết định táo bạo, rời phố để trở về quê hương. Quyết định ấy từng khiến không ít người lo lắng, bởi chuyển hướng từ một kỹ sư công nghệ sang làm nông nghiệp là một bước ngoặt đầy rủi ro. Thế nhưng với niềm đam mê nông nghiệp và tình yêu dành cho những cây thuốc nam truyền thống của gia đình, anh tin rằng, con đường trở về sẽ giúp mình tạo ra giá trị, không chỉ cho bản thân mà còn cho cả cộng đồng.

Bắt đầu từ con số không vào năm 2018, anh tham gia Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Tiên Phong tại địa phương, chuyên trồng cây dược liệu như cà gai leo. Khi ấy, HTX chỉ có 7 thành viên, kinh nghiệm canh tác còn hạn chế. Những vụ đầu tiên thất bại liên tiếp, khiến nhiều người nản lòng, thậm chí muốn bỏ cuộc. Tuy nhiên, với tinh thần “vấp ngã ở đâu đứng dậy ở đó”, anh Hoàng đã chủ động tiếp quản HTX, trở thành Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX. Không chỉ điều hành, anh còn miệt mài học hỏi, nghiên cứu sâu về dược liệu. Đặc biệt, năm 2022, anh hoàn thành lớp Trung cấp Y học cổ truyền, tạo nền tảng vững chắc để phát triển các sản phẩm thảo dược chất lượng cao, an toàn cho sức khỏe.

Qua quá trình khảo sát và tìm hiểu thực tế, anh nhận thấy mướp đắng rừng là loại thảo dược có giá trị kinh tế cao, dễ thích nghi với điều kiện thổ nhưỡng vùng núi phía Bắc, rất phù hợp với vùng đất Yên Trạch. Năm 2022, anh mạnh dạn trồng thử nghiệm 0,8 ha mướp đắng rừng theo hướng hữu cơ. Kết quả vượt xa mong đợi khi mô hình này mang lại doanh thu hơn 500 triệu đồng ngay trong vụ đầu tiên.

Thành công bước đầu đã trở thành đòn bẩy để anh Hoàng mở rộng quy mô. Đến năm 2024, diện tích trồng mướp đắng rừng đã được nâng lên 3,3 ha. Không dừng lại ở đó, anh còn đa dạng hóa sản phẩm khi trồng đan xen nhiều loại dược liệu khác như khôi nhung, ba kích, cà gai leo, đu đủ… tất cả đều canh tác theo quy trình hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Đến đầu năm 2025, diện tích trồng mướp đắng rừng của HTX đã mở rộng thêm 4 ha, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.

Các sản phẩm chế biến từ mướp đắng rừng được sản xuất theo quy trình khép kín

Không chỉ dừng lại ở canh tác, anh Hoàng và HTX Tiên Phong còn tập trung vào chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Anh đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại như: Máy sấy, máy đóng trà túi lọc, máy nghiền, máy nấu cao… trên diện tích nhà xưởng rộng 280 m2, đưa vào dây chuyền sản xuất tạo ra những sản phẩm giá trị, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Từ quả mướp đắng rừng, HTX đã sản xuất thành công các dòng sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh như: Trà mướp đắng rừng sấy khô nguyên quả, trà thái lát và trà túi lọc. Bên cạnh đó, HTX còn phát triển thêm 15 sản phẩm dược liệu khác như cao dạ dày, cao xương khớp, cao mỡ máu, cao cà gai leo, cao khôi nhung, cao gan… Các sản phẩm đều được dán tem truy xuất nguồn gốc, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, có chứng nhận chất lượng rõ ràng. Năm 2023, HTX đã tiêu thụ khoảng 4.000 sản phẩm các loại, phản hồi từ thị trường rất tích cực. Trong năm 2024, HTX đã hoàn thiện hồ sơ để đạt các chứng nhận VietGAP và OCOP - hướng tới khẳng định thương hiệu bền vững trên thị trường.

Bên cạnh đó, anh Hoàng còn xây dựng một không gian văn hóa nhà sàn đặc trưng của người Tày, tái hiện sinh động đời sống của đồng bào quê hương. Khi đến tham quan HTX, khách hàng không chỉ được trải nghiệm không gian ấm cúng của ngôi nhà sàn mà còn có cơ hội ra vườn thu hái dược liệu, trực tiếp chế biến trà và tận hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo phương pháp y học cổ truyền, một sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa, nông nghiệp và du lịch trải nghiệm.

Hệ thống máy móc chế biến được đầu tư đồng bộ

Gắn kết phát triển kinh tế với chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Một điểm nổi bật trong mô hình của anh Hoàng là kết hợp giữa sản xuất dược liệu với chăm sóc sức khỏe. HTX đã xây dựng một trung tâm trị liệu hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp bằng phương pháp vật lý trị liệu và thuốc nam. Nhiều người dân địa phương đã được hỗ trợ điều trị hiệu quả, tiết kiệm chi phí mà không phải lên tuyến tỉnh, tuyến Trung ương. Đây là hướng đi đầy nhân văn, giúp lan tỏa giá trị của y học cổ truyền, đồng thời tạo niềm tin vững chắc cho khách hàng đối với các sản phẩm dược liệu của HTX.

Hiện nay, HTX Tiên Phong có 15 thành viên chính thức và đang tạo việc làm thường xuyên cho gần 20 lao động, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương. Thu nhập bình quân của mỗi lao động đạt khoảng 6 triệu đồng/tháng - mức thu nhập ổn định trong bối cảnh nông thôn còn nhiều khó khăn.

Chị Dương Thị Vỹ, người dân tộc Tày, xóm Bài Kịnh, xã Yên Trạch, chia sẻ: Tham gia Hợp tác xã, tôi được hướng dẫn cách trồng và chăm sóc mướp đắng rừng theo hướng hữu cơ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Nhờ đó, sản phẩm vừa an toàn, có giá trị, vừa bảo đảm sức khỏe, đồng thời giúp gia đình tôi tăng thêm thu nhập để duy trì và cải thiện cuộc sống.

Mướp đắng rừng được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP

Hiện nay, ngoài kênh bán hàng truyền thống, HTX còn chú trọng xây dựng đội ngũ bán hàng online, quảng bá sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, Zalo… giúp đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm chi phí.

Câu chuyện khởi nghiệp từ cây mướp đắng rừng không chỉ đơn thuần là hành trình phát triển kinh tế mà còn là hành trình gìn giữ và phát huy tri thức bản địa, bảo tồn nguồn cây dược liệu quý, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Mô hình trồng và chế biến dược liệu của Nguyễn Quốc Hoàng là minh chứng sinh động cho việc phát huy nội lực, kết hợp hài hòa giữa khoa học, công nghệ hiện đại với giá trị truyền thống quý báu, góp phần xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, mô hình còn mở ra hướng đi mới, truyền cảm hứng cho nhiều thanh niên dân tộc thiểu số mạnh dạn lập thân, lập nghiệp ngay trên chính mảnh đất quê hương.