Người thợ làm khung bằng mây tre đan
Nghề xưa trong nhịp sống hôm nay
Từ xa xưa, những chiếc đầu lân được làm thủ công một cách giản dị, chỉ để trẻ em vui đùa trong đêm hội trăng rằm. Trải qua nhiều thế hệ, dẫu cuộc sống hiện đại đã mang đến vô vàn món đồ chơi mới lạ, song đầu lân truyền thống vẫn giữ nguyên vị trí đặc biệt trong trái tim mỗi người Việt. Nó không đơn thuần là món đồ chơi, mà còn là biểu tượng của niềm tin, của ước vọng an lành, sung túc.
Tại Thái Nguyên, hiện nay chỉ còn lác đác vài cơ sở lưu giữ nghề làm đầu lân thủ công. Trong đó, cơ sở của anh Đoàn Thanh Tùng, Chủ nhiệm Võ đường Long Nghĩa, ở tổ 54, phường Phan Đình Phùng được xem là địa chỉ duy nhất sản xuất đầu lân sư rồng thủ công với quy mô thương mại, đưa sản phẩm đi khắp trong và ngoài tỉnh.
Mỗi chiếc đầu lân phải trải qua rất nhiều công đoạn từ tạo khuôn, bồi giấy, dán vải, trang trí họa tiết trước khi hoàn thiện
Những ngày cận kề Trung thu, bước vào xưởng sản xuất của anh Tùng, dễ dàng bắt gặp khung cảnh đầy màu sắc: Từ trong nhà cho đến trên tường, la liệt những chiếc đầu lân xanh, đỏ, vàng đang phơi mình dưới nắng. Không khí khẩn trương, nhộn nhịp, nhưng trong từng nét cọ, từng lớp hồ, người thợ vẫn kiên nhẫn, tỉ mỉ như đang gửi gắm cả tâm huyết vào đó.
Để làm nên một chiếc đầu lân hoàn chỉnh, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn phức tạp. Từ việc tạo khuôn, bồi giấy, dán vải cho đến trang trí các chi tiết, tất cả đều đòi hỏi kỹ thuật và sự chăm chút. Mỗi bộ phận: Đôi mắt, cái tai, chiếc mũi, chiếc lưỡi đều phải được cân đối và chắc chắn, để đầu lân khi xuất hiện vừa có thần thái uy nghi vừa đủ bền chắc trong các màn biểu diễn.
Có hai cách làm khung đầu lân phổ biến: Bồi giấy truyền thống hoặc làm khung bằng mây tre. Dù lựa chọn cách nào, các công đoạn dán hồ, phơi nắng, vẽ trang trí đều không thể vội vã. Cái khó nhất chính là giữ được sự nhẫn nại trong từng chi tiết, để sản phẩm vừa có tính mỹ thuật, vừa giữ được “hồn”.
Đôi mắt là “linh hồn” của con lân, đòi hỏi người thợ phải tỉ mẩn, công phu trong từng nét vẽ
Đặc biệt, đôi mắt luôn là nơi người thợ dồn nhiều tâm sức nhất. Bởi theo quan niệm, đó là “linh hồn” của con lân. Một chiếc đầu lân chỉ thực sự sống động khi ánh mắt được vẽ lên tinh tế, biết “nhìn”, biết “cười”. “Mỗi chiếc đầu lân là một tác phẩm độc bản, không có cái nào giống cái nào. Nó mang dấu ấn riêng của người làm ra, hòa quyện giữa màu sắc, cấu trúc và ý tưởng sáng tạo”, anh Tùng chia sẻ.
Giữ nghề bằng đam mê và tâm huyết
Mỗi chiếc đầu lân là một tác phẩm độc bản, mang đậm dấu ấn của người thợ thủ công
Năm năm qua, cơ sở của anh Tùng đã sản xuất hàng trăm chiếc đầu lân lớn nhỏ, cung cấp cho nhiều đoàn múa lân, võ đường và người dân trong tỉnh, thậm chí cả một số tỉnh lân cận. Những chiếc đầu lân từ đôi bàn tay cần mẫn ấy không chỉ phục vụ biểu diễn mà còn trở thành món quà Trung thu ý nghĩa cho thiếu nhi.
“Điều khiến tôi hạnh phúc nhất không phải là bán được bao nhiêu sản phẩm, mà là mỗi mùa Trung thu, được thấy những đứa trẻ rạng rỡ ôm chiếc đầu lân mình làm ra. Đó là cách tôi tin rằng nghề này vẫn còn chỗ đứng trong xã hội hiện đại”, anh Tùng tâm sự.
Với anh Tùng, làm đầu lân không chỉ là một nghề mà còn là cách anh tri ân nguồn cội, gìn giữ văn hóa dân tộc
Sự bền bỉ ấy cũng chính là lời khẳng định rằng, dẫu cuộc sống có nhiều đổi thay, thì những giá trị truyền thống vẫn có sức sống mãnh liệt nếu có người gìn giữ bằng tình yêu và sự tận tâm.
Giữa muôn sắc màu của đồ chơi công nghiệp, chiếc đầu lân thủ công vẫn tỏa sáng bằng vẻ đẹp riêng có. Không chỉ góp phần làm nên bầu không khí rộn ràng của đêm hội trăng rằm, nó còn gợi nhắc về những giá trị văn hóa đã bền bỉ song hành qua bao thế hệ.
Nghề làm đầu lân vì thế không chỉ dừng lại ở một nghề thủ công, mà đã trở thành nghệ thuật, một nhịp cầu nối liền quá khứ và hiện tại. Mỗi chiếc đầu lân lung linh trong ánh trăng rằm không chỉ mang đến tiếng cười cho trẻ thơ, mà còn thắp sáng ký ức tuổi thơ trong lòng người lớn, đưa họ trở về với những mùa trăng giản dị, trong trẻo thuở nào.
Đầu lân thủ công là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa truyền thống
Trong nhịp sống hối hả hôm nay, sự tồn tại của những chiếc đầu lân thủ công là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa truyền thống. Đó không chỉ là sắc màu đặc trưng của tết Trung thu, mà còn là “hồn xưa” được gìn giữ, song hành cùng nhịp sống hiện đại.
Mỗi tác phẩm được tạo tác từ bàn tay người thợ là kết tinh của nhiều ngày công phu, nhưng trên hết là tình yêu nghề, khát vọng gìn giữ giá trị văn hóa lâu đời. Để rồi, trong ánh trăng rằm Trung thu, khi tiếng trống lân vang lên, những chiếc đầu lân rực rỡ lại nhảy múa tưng bừng, khắc sâu trong lòng mỗi người nét đẹp vẹn nguyên của văn hóa Việt trường tồn cùng năm tháng.
thainguyen.gov.vn