Bên hành lang Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hải Phòng cho biết: Nếu xây dựng bộ sách giáo khoa mới dựa trên các bộ sách giáo khoa đang có, cần tránh tình trạng cắt cơ học, nghĩa là nhặt ở bộ này một phần, nhặt ở bộ kia một phần, nhưng không đảm bảo chất lượng.

Cần phải quan tâm đến đội ngũ biên soạn bộ sách giáo khoa mới. Bên cạnh những tác giả biên soạn sách giáo khoa có tên tuổi, kỳ cựu, có kinh nghiệm, cần cơ cấu thêm một phần rất quan trọng nữa là những giáo viên giàu kinh nghiệm và tâm huyết đã và đang trực tiếp giảng dạy những bộ sách giáo khoa hiện hành. Bởi những giáo viên này là những người gần gũi nhất với học sinh, hàng ngày, hàng giờ giảng dạy cho học sinh thì họ sẽ là người biết rất rõ ưu, nhược điểm của từng bộ sách giáo khoa. "Tôi nghĩ ý kiến của đội ngũ này là vô cùng quan trọng trong quá trình chúng ta thiết kế bộ sách giáo khoa mới", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hải Phòng chia sẻ.

Qua quá trình tiếp xúc cử tri cũng như ghi nhận ý kiến giáo viên cho thấy, chương trình giáo dục phổ thông ở nước ta quá hàn lâm và khá nặng nên đề xuất khi biên soạn bộ sách giáo khoa dùng chung cần chú ý đến việc giảm tải chương trình để vừa sức hơn, gần gũi hơn với học sinh.

Đại biểu Hoàng Thanh Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ. Ảnh: QH

Theo đại biểu Hoàng Thanh Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo chỉ đạo rõ là không tổ chức Hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập đạt chuẩn quốc tế). Thay vào đó, tinh thần chỉ đạo là thực hiện Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục. Đây là một câu rất quan trọng, mang tính chỉ đạo rất rõ ràng, không phải câu mang tính nghiên cứu.

Khi Hội đồng trường kết thúc hoạt động, người đứng đầu cơ sở giáo dục (được hiểu là Hiệu trưởng) phải được bổ nhiệm từ Bí thư cấp ủy. Nhưng Điều 46 (điều khoản chuyển tiếp) của dự thảo luật lại quy định khác.

Theo đó, Hội đồng trường kết thúc hoạt động và bàn giao trong thời gian 3 tháng. Các văn bản của Hội đồng trường tiếp tục có hiệu lực cho đến khi có văn bản thay thế, nhưng không quá 12 tháng. Tức là văn bản của Hội đồng trường chỉ có hiệu lực tối đa 12 tháng, trừ phần nhân sự. Phần nhân sự hiện nay là Hội đồng trường chọn Hiệu trưởng và Phó Hiệu trưởng.

Sau đó, cơ quan quản lý cấp trên, tức là Bộ, sẽ phê chuẩn, công nhận chức danh Hiệu trưởng. Trong khi đó, Khoản 3 Điều 46 dự thảo luật hiện quy định, Hiệu trưởng tiếp tục thực hiện vai trò cho đến khi nghỉ hưu hoặc hết nhiệm kỳ.

Trường hợp trong quyết định công nhận không có ghi thời hạn coi như đến hết nhiệm kỳ của Hội đồng trường đã bầu. Quy định này sẽ không thực hiện được đúng tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 71 là thực hiện Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục. Nếu luật quy định như thế này, có nghĩa là phải thực hiện theo luật.

Chẳng hạn, nếu Hiệu trưởng mới được bầu, mới được phê chuẩn 1 năm, còn giữ chức 4 năm nữa (nhiệm kỳ trường là 5 năm). Hiệu trưởng sẽ giữ chức 4 năm nữa mới thay được. Trong khi, tinh thần Nghị quyết 71 là Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu. Nếu theo luật, Bí thư cấp ủy vẫn chỉ là Bí thư cấp ủy, không thể đứng được vai trò Hiệu trưởng bởi vì luật đã quy định như thế. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo xem xét lại nội dung này.  

Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn ĐBQH Vĩnh Long. Ảnh: TTXVN

Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn ĐBQH Vĩnh Long cho rằng: "Với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), tôi đồng tình với việc giao Thủ tướng Chính phủ quyết định khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân và khung trình độ quốc gia. Song dự thảo luật còn thiếu quy trình phản biện học thuật và tham vấn xã hội khi điều chỉnh hai khung này".

Liên quan đến nội dung phân luồng học sinh, vẫn là "khẩu hiệu" hơn là thực tế... Sau 10 năm triển khai, tỷ lệ học sinh chọn học nghề sau trung học cơ sở mới đạt 9%, trong khi Nghị quyết 29 đặt mục tiêu 30%”. Để khắc phục, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải xây dựng kế hoạch và chỉ tiêu phân luồng cụ thể, đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Nội vụ cần phối hợp ban hành chính sách khuyến khích như cấp học bổng, hỗ trợ thực hành, giảm học phí cho học sinh học nghề.

Liên quan đến cấp phép cũng như đình chỉ văn bằng, chứng chỉ, việc bổ sung quy định cấp văn bằng điện tử là phù hợp với xu thế chuyển đổi số, song vẫn cần làm rõ cơ chế xác thực và bảo mật. Cần có Cổng thông tin văn bằng quốc gia cho phép xác thực trực tuyến, áp dụng mã định danh cá nhân cho mỗi văn bằng. Đồng thời công nhận các chứng chỉ ngắn hạn, học trực tuyến, học mở, để khuyến khích học tập suốt đời.

Nên mở rộng liên thông từ trung học nghề lên cao đẳng, đại học, xây dựng mô hình trường học – doanh nghiệp tích hợp - nơi doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình, đánh giá đầu ra, đào tạo thực hành và tuyển dụng trực tiếp. Bên cạnh đó, cần có chính sách hỗ trợ học phí, sinh hoạt phí, học bổng để khuyến khích học sinh học nghề, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.  

Đại biểu Quàng Văn Hương, Đoàn ĐBQH tỉnh Sơn La. Ảnh: QH

Còn đại biểu Quàng Văn Hương, Đoàn ĐBQH tỉnh Sơn La cho biết, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị xác định rõ nhiệm vụ hoàn thiện mạng lưới trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú và dự bị đại học tại vùng khó khăn trước năm 2030. Nhưng dự thảo luật hiện hành vẫn chưa xác định thống nhất khái niệm “vùng khó khăn”. Chỗ thì ghi ‘vùng đặc biệt khó khăn’, chỗ lại chỉ nói ‘vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn’. Nếu không thống nhất, sẽ rất dễ dẫn đến việc lọt đối tượng hoặc khó triển khai chính sách.

Việc chuyển đổi địa bàn – khi một xã thoát khỏi vùng khó khăn cần có lộ trình rõ ràng để học sinh đang học dở không bị cắt chính sách giữa chừng. Do đó, đề nghị Chính phủ quy định rõ nguyên tắc duy trì chính sách trong thời gian chuyển tiếp, bảo đảm công bằng và ổn định cho học sinh vùng dân tộc, miền núi.