Sản phẩm bánh gio của chị Lộc Thị Chanh (HTX Bánh gio Bắc Kạn) được công nhận đạt chứng nhận OCOP 3 sao

Gắn sao OCOP cho món bánh truyền thống

Bên bếp củi, chị Lộc Thị Chanh, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Bánh gio Bắc Kạn vừa thoăn thoắt gói bánh vừa kể lại hành trình khởi nghiệp đầy gian nan của mình. “Ngày bé, gạo ăn còn chẳng đủ, bánh gio chỉ có vào dịp Tết. Thấy ở chợ có người bán, tôi nghĩ tại sao không thử làm để giới thiệu đặc sản quê hương đến nhiều nơi hơn” - chị Chanh nhớ lại.

Ý tưởng ấy tưởng chừng đơn giản nhưng đã mở ra hướng đi mới. Bắt đầu từ vài mẻ bánh bán trên mạng xã hội, chị Chanh nhận thấy người tiêu dùng rất thích món bánh truyền thống của dân tộc Tày. Từ đó, chị quyết tâm học hỏi, thử nghiệm, tìm tòi công thức để nâng cao chất lượng sản phẩm.

Lợi thế của chị là nguồn nguyên liệu địa phương sẵn có: Lá chít, gạo nếp nương, tro gio từ một số loại cây rừng. Nhờ giữ vững quy trình truyền thống, bánh gio Bắc Kạn có hương vị dẻo, trong, thơm đặc trưng, điều làm nên thương hiệu riêng.

Năm 2017, chị mạnh dạn thành lập HTX Bánh gio Bắc Kạn, quy tụ chị em trong thôn cùng tham gia. Ban đầu, không ít người hoài nghi, kể cả trong gia đình. “Họ sợ đầu tư sẽ lỗ, sợ mình làm không nổi. Nhưng tôi tin nếu làm tử tế, sẽ có người đón nhận”, chị nói.

Chị Lộc Thị Chanh tham gia Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp xanh lần thứ 11 - năm 2025 với sản phẩm bánh gio Bắc Kạn

Bằng sự kiên trì, chị từng bước mở rộng quy mô. Năm 2022, sản phẩm bánh gio Bắc Kạn chính thức đạt chuẩn OCOP 3 sao, trở thành niềm tự hào của địa phương. Hiện nay, HTX có 9 thành viên (chủ yếu là người Tày, Dao), tạo việc làm thường xuyên cho 12 - 15 lao động, với thu nhập bình quân 7 - 9 triệu đồng/tháng. Mỗi ngày, HTX sản xuất 3.000 - 5.000 chiếc bánh, cao điểm Tết có thể lên tới 10.000 chiếc bánh/ngày. Bánh được tiêu thụ từ Bắc vào Nam và thậm chí xuất hiện trong những đơn hàng gửi ra nước ngoài.

Không dừng lại ở sản xuất, chị Chanh còn mở chi nhánh tại Thành phố Hồ Chí Minh, đạt doanh thu khoảng 3 tỷ đồng mỗi năm. Bên cạnh đó, chị tích cực hỗ trợ phụ nữ và thanh niên trong vùng khởi nghiệp, hướng dẫn kỹ thuật làm bánh, chia sẻ kinh nghiệm kinh doanh để cùng phát triển.

Năm 2022, chị đoạt giải Ý tưởng phụ nữ sáng tạo khởi nghiệp do Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tổ chức, cùng nhiều bằng khen, giấy khen cấp tỉnh. Năm 2024, dự án “Mở rộng diện tích trồng cây chít và nâng tầm sản phẩm bánh gio Bắc Kạn” của chị tiếp tục nhận giải Khuyến khích cuộc thi Dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên Bắc Kạn. Mới đây, sản phẩm bánh gio của chị lọt vào vòng bán kết tại Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh lần thứ 11, năm 2025. Theo Bí thư Đoàn phường Bắc Kạn Nguyễn Minh Phương, mô hình của chị Chanh không chỉ thể hiện ý chí vươn lên của nữ thanh niên dân tộc ít người mà còn góp phần lan tỏa tinh thần khởi nghiệp tại địa phương.

Với chị Chanh, hành trình khởi nghiệp là bài học về kiên định và đổi mới. “Quan trọng nhất là phải có tư duy sáng tạo, đặt trọn tâm huyết vào sản phẩm và kiên định với con đường mình chọn. Khó đến đâu cũng phải tìm ra giải pháp”, chị chia sẻ.

Cô gái Dao Tiền “vẽ lối đi” trên thổ cẩm

Khác với bánh gio mộc mạc, hành trình của Bàn Thị Hường lại gắn liền với những đường kim mũi chỉ trên tấm thổ cẩm. Trong căn nhà nhỏ ở tiểu khu Tân Ý II (xã Ngân Sơn), cô gái Dao Tiền sinh năm 1996 vẫn miệt mài bên khung vải cùng các chị em dệt nên những hoa văn đầy màu sắc.

Cô gái Dao Tiền Bàn Thị Hường thuyết trình về sản phẩm thổ cẩm truyền thống tại Cuộc thi Dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên tỉnh Bắc Kạn năm 2024

Từ năm 7 - 8 tuổi, Hường đã được mẹ dạy thêu, kỹ năng gắn bó máu thịt với phụ nữ Dao Tiền. Khi vào đại học, cô bắt đầu nhận thêu bán cho các cơ sở làm hàng thủ công. Đến năm 2016, Hường nhận ra nhiều người yêu thổ cẩm nhưng muốn nó hiện đại, tinh tế và ứng dụng hơn. Trong khi đó, thị trường lại thiếu những sản phẩm đáp ứng nhu cầu ấy.

Từ ý tưởng đó, cô đầu tư máy may, kết hợp họa tiết truyền thống với kiểu dáng hiện đại, tạo nên những sản phẩm handmade độc đáo như túi xách, bao đựng laptop, ví mỹ phẩm, khăn quàng, thảm trải, vỏ gối… Mỗi họa tiết, hoa văn trang trí trên sản phẩm thổ cẩm đều mang câu chuyện về nguồn cội, về đời sống văn hóa của người Dao Tiền. “Thêu thổ cẩm không chỉ để bán, mà là cách tôi lưu giữ linh hồn dân tộc mình”, Hường tâm sự.

Sản phẩm của cô được giới thiệu trên mạng xã hội, thu hút khách hàng trong và ngoài nước. Các đơn đặt hàng gửi sang Nhật Bản, Đài Loan, Đức ngày một nhiều, giúp nhóm duy trì nghề truyền thống và có thu nhập ổn định.

Những phụ nữ Dao Tiền Ngân Sơn miệt mài thêu thổ cẩm, gìn giữ nghề truyền thống của dân tộc

Không dừng lại ở đó, Hường mong muốn thành lập nhóm phụ nữ Dao Tiền - nơi các chị em cùng làm, cùng trao đổi kỹ thuật và truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ. “Tôi muốn những người phụ nữ lớn tuổi kể lại ý nghĩa từng hoa văn, từng câu chuyện để lớp trẻ hiểu và tiếp nối di sản ấy”, Hường chia sẻ.

Theo lãnh đạo xã Ngân Sơn, mô hình của Hường là một ý tưởng khởi nghiệp ấn tượng, vừa quảng bá văn hóa đặc trưng của dân tộc Dao Tiền, vừa giúp người dân tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Từ chiếc bánh gio dẻo thơm đến tấm thổ cẩm rực rỡ, hành trình của những cô gái dân tộc thiểu số như Lộc Thị Chanh và Bàn Thị Hường đã góp phần khẳng định phụ nữ vùng cao hoàn toàn có thể làm kinh tế giỏi nếu dám nghĩ, dám làm. Họ không chỉ khởi nghiệp mà còn mang trong mình sứ mệnh gìn giữ bản sắc dân tộc, đưa văn hóa truyền thống đến gần hơn với cuộc sống hiện đại. Những mô hình này đang lan tỏa cảm hứng, thúc đẩy nhiều thanh niên vùng cao bước ra khỏi vùng an toàn, tự tin khởi nghiệp, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.