Những bộ trang phục của người phụ nữ Dao Quế Lâm (xã Đồng Phúc) vẫn được được thực hiện tỉ mỉ trong từng đường kim mũi chỉ

Giữa không gian miền sơn cước ở hai bên dãy núi Phja Bjoóc khu vực phía Bắc tỉnh Thái Nguyên, nét đẹp trong trang phục truyền thống của phụ nữ Dao Quế Lâm vẫn tỏa sáng như biểu tượng của sự khéo léo, tinh tế và niềm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc. Phụ nữ Dao Quế Lâm thường đội khăn vấn bằng một vuông vải. Khi mặc lễ phục, chiếc khăn được thay bằng miếng vải dài, quấn chồng lên nhau thành vành rộng, đuôi khăn được thêu khít với vòng tròn ngoài cùng, tạo nên dáng vẻ vừa duyên dáng vừa kín đáo. Chiếc khăn ấy gắn bó với người phụ nữ từ khi còn nhỏ cho đến lúc về già.

Trang phục của phụ nữ Dao Quế Lâm có hai loại: Thường phục và lễ phục. Bộ thường phục gồm chiếc quần chân què, cạp luồn dây rút, mặc cùng áo chàm dài vắt vạt trái sang phải và cài khuy nách. Cổ áo và ngực áo được táp vải xanh, cổ tay áo viền thêm chỉ đỏ, vừa giữ ấm vừa tạo điểm nhấn duyên dáng. Dây lưng của bộ thường phục được làm từ mảnh vải dài khoảng hai sải tay, buộc gọn sau lưng, thể hiện sự gọn gàng, cần cù của người phụ nữ vùng cao.

Những bộ thường phục của người Dao Quế Lâm tại thôn Phiêng Phàng, xã Thượng Minh

Khác với thường phục, bộ lễ phục là sự kết tinh của kỹ thuật may, thêu, trang trí công phu và gu thẩm mỹ tinh tế. Dây lưng trong lễ phục được thêu nhiều hoa văn bằng chỉ màu, phần trước bụng đính những sợi len, chỉ ngũ sắc dài từ 30 - 40 cm. Khi mặc, người phụ nữ thắt hai, ba vòng, để phần dây thừa buông dài phía sau như dải lụa mềm theo bước chân. Cùng với đó là yếm đỏ - một mảnh vải rộng chừng 40 cm, dài khoảng 70 - 80 cm, khoét lỗ chui đầu, điểm xuyết những bông hoa, ngôi sao tám cánh và cúc bạc sáng lấp lánh. Dưới chân, họ quấn xà cạp, vừa tiện cho việc di chuyển, vừa tạo nên vẻ thanh thoát, duyên dáng trong từng dáng điệu.

Lễ phục của phụ nữ Dao Quế Lâm 

Lễ phục của người Dao Quế Lâm cầu kỳ, rực rỡ nhưng vẫn hài hòa, chủ đạo là sắc đỏ - biểu tượng của may mắn và hạnh phúc. Chiếc áo lễ phục tương tự áo thường phục nhưng được xẻ ngực, nẹp thêu tỉ mỉ, cài khuy bạc sáng. Hai bên ngực áo đính nhiều bông len đỏ xếp hình chữ V từ ngực lên vai, phía sau cổ áo lại trang trí thêm chuỗi hạt nhiều màu rực rỡ. Chiếc quần đi kèm được thêu hoa văn hình vuông, tam giác từ đầu gối xuống gấu quần, tạo nên tổng thể trang phục vừa ấm áp vừa mềm mại, tươi tắn như chính tâm hồn người Dao.

Du khách đến tham quan, trải nghiệm và chụp ảnh lưu niệm với người dân tộc Dao Quế Lâm tại thôn Phiêng Phàng (xã Thượng Minh)

Trong lễ cưới - dịp trọng đại nhất đời người, cô dâu Dao Quế Lâm còn đội một chiếc mũ đặc biệt. Khung mũ làm bằng tre, nứa hoặc song mây, cao chừng 25 - 30 cm, bên ngoài phủ vải đỏ có đính tua rua ở các mép viền. Khi đội mũ, khuôn mặt cô dâu được che gần kín, chỉ nhìn thấy qua những kẽ nhỏ giữa các tua rua. Tấm vải đỏ ấy còn được thêu họa tiết hoa văn tinh xảo và đính những chiếc cúc bạc nhỏ, vừa trang nghiêm vừa rực rỡ, thể hiện niềm vui sum họp, hạnh phúc lứa đôi.

Nếu như trước đây, những bộ trang phục này gắn liền với đời sống thường nhật, thì ngày nay, hình ảnh phụ nữ Dao Quế Lâm trong sắc đỏ truyền thống chỉ còn xuất hiện trong các dịp lễ hội, ngày Tết, hoặc trong những buổi trình diễn văn hóa dân tộc. Dẫu vậy, mỗi khi sắc phục ấy xuất hiện, không gian như bừng sáng bởi sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và niềm tự hào dân tộc.

Mỗi đường kim, mũi chỉ, mỗi sợi len ngũ sắc trên trang phục của người Dao Quế Lâm đều gửi gắm tình yêu quê hương, lòng tôn kính tổ tiên và niềm tin vào cuộc sống tươi đẹp

Trang phục của phụ nữ Dao Quế Lâm không chỉ là tấm áo để mặc mà còn là “bản ghi chép” tinh tế về đời sống, tín ngưỡng, thẩm mỹ của cộng đồng người Dao nơi vùng cao Bắc Thái Nguyên. Và dù thời gian có trôi đi, sắc đỏ trên trang phục Dao Quế Lâm vẫn như ngọn lửa nhỏ sưởi ấm núi rừng, giữ mãi trong lòng người dân Thái Nguyên niềm tự hào về một di sản văn hóa rực rỡ, bền bỉ với thời gian.