Chị Lý Thị Quyên, Giám đốc HTX Thiên An (xã Phủ Thông, tỉnh Thái Nguyên) 

Thử nghiệm, đa dạng hóa sản phẩm từ nông sản địa phương

Nhận thấy diện tích chuối trên địa bàn xã hàng năm cho sản lượng lớn nhưng đầu ra bấp bênh, chị Lý Thị Quyên, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Thiên An cùng các thành viên đã nghiên cứu, sản xuất sản phẩm chuối sấy, góp phần giải quyết đầu ra, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.

Chia sẻ về hành trình khởi nghiệp, chị Lý Thị Quyên cho biết: Tốt nghiệp Đại học Sư phạm - Địa học Thái Nguyên nhưng vì nhiều lý do, chị đã phải gác lại ước mơ làm cô giáo mà gắn với nương rẫy như nhiều bạn cùng trang lứa ở bản. Vậy nhưng, chính những khó khăn đó lại thôi thúc ý chí vượt khó và khát vọng đổi thay số phận của cô gái người Dao này. Nhận thấy trong bản có nhiều loại nông sản chỉ để ăn hoặc bán nhỏ lẻ, chị nảy ra ý tưởng chế biến thành sản phẩm hàng hóa có giá trị cao.

Sau khi bàn bạc với bà con, chị Quyên quyết định thử làm chuối sấy khô, vừa tránh lãng phí, vừa nâng giá trị sản phẩm. Để tạo uy tín và xây dựng thương hiệu, năm 2017, chị Quyên mạnh dạn thành lập HTX Thiên An do chị làm Giám đốc, với thành viên chủ yếu là chị em phụ nữ người Dao trong bản.

Sau thành công bước đầu với sản phẩm chuối sấy, HTX tiếp tục nghiên cứu, chế biến thêm nhiều sản phẩm mới như bim bim chuối, mật ong, măng rừng. Tuy nhiên, do điều kiện cơ sở vật chất hạn chế, sản phẩm chưa nhiều, lại chịu cạnh tranh gay gắt, doanh thu vẫn chưa đạt kỳ vọng.

Những sản phẩm của HTX Thiên An đang được nhiều người ưa chuộng

Năm 2019, HTX chuyển hướng sang sản xuất các sản phẩm từ dược liệu và thổ cẩm, phát huy các bài thuốc quý của đồng bào Dao. Các sản phẩm dược liệu như thuốc tắm cho người lớn, trẻ em, phụ nữ sau sinh; thuốc xoa bóp, cao dược liệu... được người tiêu dùng tin tưởng đón nhận. Song song đó, HTX sản xuất các mặt hàng thổ cẩm như khăn quàng, mũ, khẩu trang, khăn trải bàn, váy áo dân tộc, ga gối thổ cẩm… Đặc biệt, sản phẩm gối dược liệu thổ cẩm - kết hợp vỏ gối thổ cẩm với ruột gối từ các loại thảo dược giúp xua tan mệt mỏi, đã tạo dấu ấn riêng trên thị trường.

Năm 2020, có 3 sản phẩm của HTX gồm (Phục dưỡng hoa, Mộc vượng xuân, An mộc nhi) là các bài thuốc cổ truyền của người Dao, được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao. Đến nay, HTX Thiên An đã có 9 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP. Trong đó, chuối sấy, thảo dược tắm và ngâm chân của người Dao đỏ được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Riêng sản phẩm gối dược liệu lọt Top 10 Cuộc thi Dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn năm 2020.

Chị Lý Thị Quyên, Giám đốc HTX Thiên An và các thành viên tiếp cận khách hàng trên các nền tảng số

Chuyển đổi số để nâng cao năng lực cạnh tranh

Ngay từ những năm đầu thành lập, HTX chủ yếu bán hàng theo phương thức truyền thống, tham gia một số hội chợ ở địa phương, khách hàng còn hạn chế. Năm 2020, được các cấp, ngành hỗ trợ, HTX Thiên An đẩy mạnh chuyển đổi số trong quảng bá, tiếp thị và bán hàng trên môi trường mạng.

HTX được đầu tư trang thiết bị như máy tính, máy in hiện đại; tổ chức tập huấn, tư vấn về chuyển đổi số phù hợp với điều kiện địa phương. Website chính thức của HTX tại địa chỉ http://hoptacxathienan.com ra đời, góp phần nâng cao hiệu quả giới thiệu và tiêu thụ sản phẩm.

Chị Quyên và các thành viên HTX cũng chủ động tham gia chương trình tập huấn, học cách quay video, livestream bán hàng, sử dụng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử để tiếp cận khách hàng. Nhờ đó, sản phẩm của HTX ngày càng được người tiêu dùng biết đến, tiêu thụ tốt tại các thành phố lớn như: Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và nhiều thị trường quốc tế. Hiện, trung bình mỗi tháng, HTX cung cấp ra thị trường trên 200 sản phẩm thổ cẩm và dược liệu, tạo việc làm ổn định cho gần 20 lao động người Dao với mức thu nhập từ 6 triệu đồng/người/tháng.

Chị Lý Thị Quyên mở lớp truyền dạy, bảo tồn nghề truyền thống dân tộc

Với những nỗ lực không ngừng, năm 2023, chị Lý Thị Quyên giành giải Nhất Chương trình “Phụ nữ Việt tự tin làm kinh tế” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức. Hiện nay, chị đang mở các lớp truyền dạy, bảo tồn nghề truyền thống dân tộc như thêu họa tiết thổ cẩm dân tộc Dao; ứng dụng họa tiết thổ cẩm thành sản phẩm thông dụng hàng ngày; ứng dụng và phát triển những bài thuốc gia truyền của người Dao thành dạng tiện lợi, hiệu quả.

Chia sẻ về định hướng tương lai, chị Quyên cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu hữu cơ bền vững để đồng bào Dao tại địa phương phát huy tiềm năng, vươn lên thoát nghèo. Đồng thời, HTX cũng hướng tới mở rộng thị trường, đưa các sản phẩm văn hóa đặc sắc của người Dao ra quốc tế”.