“Khớp nhịp” từ Trung ương đến địa phương

Đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ đòi hỏi bộ máy quản trị phải tinh gọn, hiệu quả và hiện đại. Vì vậy, việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp (cấp xã và cấp tỉnh) được đánh giá là chính sách lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam.

Xác định khoa học công nghệ là trụ cột quan trọng trong quá trình này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 132/2025/NĐ ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (Nghị định 132) và Nghị định số 133/2025/NĐ-CP (ban hành cùng ngày) quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (Nghị định 133).

Ngay sau đó, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã ký Quyết định số 2083/QĐ-BKHCN ngày 8/8/2025 về việc ban hành Kế hoạch Đoàn công tác của Bộ Khoa học và Công nghệ làm việc tại các địa phương về vận hành bộ máy chính quyền cấp xã, phường, đặc khu.

Cụ thể, Bộ tổ chức 12 đoàn công tác làm việc với 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương từ ngày 12/8/2025 đến ngày 22/8/2025. Trong đó, đoàn công tác số 7 do Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia Trần Hậu Ngọc làm Trưởng đoàn, làm việc tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Trị, Nghệ An từ ngày 12/08/2025 đến 14/08/2025

Đoàn công tác số 7 làm việc tại tỉnh Hà Tĩnh ngày 12/8/2025.

Có thể nói, sự “khớp nhịp” nhanh chóng từ chỉ đạo của Chính phủ đến các Bộ, ngành, địa phương là lời khẳng định về trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc rút ngắn khoảng cách giữa văn bản và thực tiễn. Bởi nếu như trước kia, văn bản ban hành đến thực tiễn triển khai còn là vấn đề nan giải thì nay chính sách đã nhanh chóng đi vào thực tiễn, gia tăng niềm tin của người dân đối với Đảng và Nhà nước.

Theo đó, vào ngày 12/8/2025, đoàn công tác số 7 đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Hà Tĩnh tại Trung tâm hành chính công tỉnh. Chương trình làm việc có sự góp mặt của đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Hà Tĩnh, Sở Khoa học và Công nghệ cùng các cán bộ, đơn vị liên quan.

Tại chương trình, TS. Trần Hậu Ngọc khẳng định, nhằm bảo đảm triển khai thống nhất, hiệu quả các quy định mới về phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc phạm vi của Bộ Khoa học và Công nghệ, thời gian qua, Bộ đã có sự quan tâm sát sao khi tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn triển khai cũng như tiếp nhận, giải đáp, tháo gỡ kịp thời các kiến nghị, phản ánh, vướng mắc từ các địa phương. "Lắng nghe mọi thắc mắc là cơ sở quan trọng để tìm kiếm các giải pháp", TS. Ngọc nhấn mạnh.

Ông Trần Hậu Ngọc, Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia phát biểu tại buổi làm việc.

TS. Trần Hậu Ngọc cũng cho biết, mục tiêu của đoàn công tác gồm 5 điểm chính, đó là: Nắm bắt tình hình vận hành bộ máy chính quyền cấp tỉnh, cấp xã, phường, thị trấn/đặc khu khi thực hiện các nhiệm vụ về lĩnh vực khoa học và công nghệ đã được phân quyền, phân cấp; Xác định tồn tại, hạn chế, vướng mắc, khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện phân quyền, phân cấp;

Kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ phân quyền, phân cấp theo đúng quy định; Trao đổi để kịp thời tháo gỡ, hướng dẫn xử lý, khắc phục những vấn đề vướng mắc, khó khăn; Ghi nhận kiến nghị, đề xuất hoàn thiện cơ chế, quy trình, biểu mẫu, hạ tầng phục vụ thi hành.

Đoàn công tác số 7 làm việc tại Trung tâm phục vụ hành chính công tỉnh Hà Tĩnh.

Đại diện Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh cũng trình bày báo cáo về tình hình tổ chức thực hiện theo Nghị định 132, 133 và các Thông tư phân định thẩm quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương 2 cấp. Báo cáo xoay quanh 5 luận điểm chính, bao gồm: Công tác tuyên truyền, tham mưu chỉ đạo, điều hành; Kết quả triển khai Nghị định số 132/2025/NĐ-CP, Nghị định số 133/2025/NĐ-CP và các Thông tư; Đảm bảo hệ thống thông tin quan trọng phục vụ vận hành chính quyền 02 cấp; Khó khăn, vướng mắc; Kiến nghị, đề xuất.

Đáng chú ý, về kết quả triển khai Nghị định 132, 133 và các Thông tư, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Tĩnh đã đẩy mạnh trên các lĩnh vực: Tiêu chuẩn đo lường chất lượng; Quản lý khoa học; Công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Riêng lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Sở đã phối hợp các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng cho các địa phương; hoàn thành sửa đổi Cổng Truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa theo chính quyền 02 cấp. Đồng thời, Sở cũng ban hành văn bản hướng dẫn cấp xã thực hiện một số nội dung xây dựng và áp dụng ISO 9001:2015. Đến nay một số xã, phường đã ban hành kế hoạch xây dựng, duy trì, áp dụng hệ thống ISO 9001:2015.

Về việc triển khai Nghị định 132, 133, Sở đã và đang gấp rút ban hành các văn bản triển khai chi tiết, đồng thời tham mưu cho UBND tỉnh nhằm làm rõ thẩm quyền của cấp xã. Công tác chuyển đổi số cũng được chú trọng đặc biệt khi các mô hình như “Tổ công nghệ số”, “Bình dân học vụ số”, tập huấn về trí tuệ nhân tạo (AI) được tổ chức nhanh chóng đáp ứng nhu cầu của người dân và nâng cao trình độ của cán bộ.

Song song với kết quả tích cực đạt được là một số khó khăn, vướng mắc. Điển hình là ở cấp xã, phường nhân lực phụ trách chuyển đổi số còn thiếu, yếu hoặc chưa có kinh nghiệm (trên 69 xã, phường chỉ có 17 đồng chí có chuyên môn về công nghệ thông tin và các ngành liên quan, còn lại là các ngành khác và mới tiếp cận). Vì vậy, việc triển khai thời gian đầu còn gặp khó khăn, lúng túng. Hơn nữa, nhiều cán bộ cấp xã mới tiếp nhận công việc vẫn chưa thể xoay sở với khối lượng công việc lớn trong khi chưa được đào tạo chuyên môn.

TS. Trần Hậu Ngọc phát biểu tại buổi làm việc tại phường Hà Huy Tập.

Hệ thống thông tin quan trọng phục vụ chính quyền 02 cấp đã được triển khai kịp thời, tuy nhiên, thời gian đầu vẫn còn một số lỗi kết nối liên thông phần mềm giữa các hệ thống chuyên ngành (tư pháp, hộ tịch, khai sinh, khai tử…) dẫn đến thời gian đầu cán bộ vận hành gặp khó khăn trong triển khai các thủ tục hành chính;…

Mặt khác, hiện nay tại tỉnh Hà Tĩnh các chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận đang tạm thời giao cho Sở Khoa học và Công nghệ quản lý làm chủ sở hữu nhưng khó khăn vướng mắc trong hoạt động khai thác và phát triển. Nguyên nhân do có nhiều việc không thuộc chức năng của Sở như hoạt động xúc tiến thương mại, kiểm soát nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, phát triển sản phẩm OCOP...

Hệ thống số hóa các cơ sở dữ liệu về sáng chế, kiểu dáng, nhãn hiệu còn phân tán, khó truy cập, gây trở ngại trong quản lý và tra cứu thông tin; trong khi đó việc thực hiện một số thủ tục hành chính được phân cấp, phân quyền cần có thông tin, dữ liệu từ các hồ sơ đã cấp trước đây;…

Từ đó, Sở đưa ra một số kiến nghị, đề xuất như: Đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia hỗ trợ tổ chức 01 khóa đào tạo trực tuyến nghiệp vụ kiểm tra nhà nước về đo lường cho khoảng 150 cán bộ của tỉnh để cấp chứng chỉ sau khi hoàn thành đáp ứng yêu cầu pháp luật và thực tiễn triển khai;

Có văn bản hướng dẫn các địa phương thực hiện thủ tục hành chính sau khi được phân cấp, ủy quyền và hỗ trợ nghiệp vụ cho địa phương thực hiện đảm bảo theo đúng quy trình thủ tục hành chính. Đây được đánh giá là vấn đề cấp bách, bởi người dân rất kỳ vọng vào sự nhanh gọn giải quyết thủ tục hành chính sau sáp nhập.

Có hướng dẫn, hỗ trợ kết nối Cổng Truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa tỉnh Hà Tĩnh với Cổng Truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa Quốc gia nhằm bảo đảm dữ liệu đồng bộ, phục vụ công tác quản lý và truy xuất trên phạm vi toàn quốc;...

Ngoài ra, việc chia sẻ cơ sở dữ liệu dùng chung cũng là vấn đề được Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Tĩnh nhắc lại nhiều lần, bởi trong bối cảnh chuyển đổi số, dữ liệu chính là “máu” để vận hành bộ máy. Đây cũng là yêu cầu cần được xem xét không chỉ riêng tại Hà Tĩnh mà ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước, phục vụ mục tiêu đồng bộ hóa dữ liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trên khắp mọi miền đất nước.

Bộ KH&CN sẵn sàng đồng hành để tháo gỡ khó khăn phát sinh

Bộ KH&CN đã ghi nhận và làm rõ các kiến nghị, đồng thời khẳng định sẽ tiếp thu đầy đủ để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý. TS. Trần Hậu Ngọc, Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia nhấn mạnh Bộ KH&CN luôn sẵn sàng đồng hành cùng Hà Tĩnh để tháo gỡ những khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền. Ông cũng đưa ra một số đề nghị cụ thể đối với Hà Tĩnh:

i) Tăng cường vai trò chỉ đạo của chính quyền: Việc phân cấp, phân quyền chỉ hiệu quả khi có sự chỉ đạo quyết liệt, thống nhất từ cấp ủy, chính quyền các cấp, đặc biệt là người đứng đầu.

ii) Đồng bộ các yếu tố thực thi: Phân cấp, phân quyền phải đi đôi với việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tổ chức bộ máy hợp lý, đào tạo nhân lực đủ năng lực và đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật tương xứng.

iii) Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nhân lực: Việc tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về kiến thức pháp luật và kỹ năng công nghệ là yêu cầu cấp thiết, đặc biệt với cán bộ cấp xã, phường.

iv) Hỗ trợ nhân lực ngắn hạn: Trong giai đoạn đầu, cần huy động sự hỗ trợ của các doanh nghiệp công nghệ, bưu chính hoặc các tổ chức chuyển đổi số cộng đồng, sinh viên để giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực công nghệ thông tin.

Đối với các đơn vị thuộc Bộ KH&CN, ông Trần Hậu Ngọc đề nghị:

i) Rà soát và hoàn thiện pháp lý: Ghi chép đầy đủ các kiến nghị của địa phương để rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật nhằm đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ của hệ thống.

ii) Hỗ trợ chuyên môn thường xuyên: Ghi nhận các đầu mối tại địa phương để tiếp tục hướng dẫn, tổ chức các khóa đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến công nghệ thông tin, chuyển đổi số và các lĩnh vực khác đã được Bộ phân quyền, phân cấp.

iii) Tăng cường phối hợp và giám sát: Tăng cường phối hợp giữa trung ương và địa phương, tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về hạ tầng công nghệ, xử lý các vùng lõm sóng thông tin, đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ để kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh.

Trong khuôn khổ chuyến công tác, đoàn của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục làm việc trực tiếp với một số xã, phường tại Hà Tĩnh để nắm rõ hơn thực trạng, cơ chế phối hợp và những đề xuất từ cấp cơ sở để từ đó có kiến nghị và giải pháp hỗ trợ thiết thực hơn.

Kết quả chuyến công tác sẽ là cơ sở để Bộ Khoa học và Công nghệ tổng hợp, tham mưu Chính phủ điều chỉnh các quy định liên quan, nhằm hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế vận hành mô hình chính quyền địa phương cấp xã, phường, đặc khu trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách hành chính hiện nay.