Ngày 15/9/1941, dưới tán rừng Khuôn Mánh, xã Tràng Xá (Võ Nhai), Trung đội Cứu Quốc quân II, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam, được thành lập. Đã 82 năm trôi qua nơi đây đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia và trở thành địa chỉ đỏ đầy tự hào để con cháu tìm về nguồn cội. 

( Hình ảnh khu trung tâm xã Tràng Xá)

Lật lại những trang lịch sử, năm 1940, cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra gây cho thực dân Pháp những tổn thất nặng nề. Chúng điên cuồng khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng khiến cho Cứu Quốc quân I phải rút khỏi căn cứ để bảo toàn lực lượng, nhiều cơ sở đảng bị phá vỡ, phong trào cách mạng gặp khó khăn. Lúc đó, đồng chí Hoàng Quốc Việt, Ủy viên Trung ương Đảng, cùng Ban lãnh đạo cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai chủ trương khôi phục lại Đội Cứu Quốc quân I để duy trì tiếng súng vũ trang từ cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, cổ vũ phong trào cách mạng.

Ngay giữa vòng vây uy hiếp của hàng nghìn quân địch, ngày 15-9-1941, tại rừng Khuôn Mánh, thôn Ngọc Mỹ, xã Tràng Xá (Võ Nhai), đồng chí Hoàng Quốc Việt, thay mặt Trung ương Đảng tuyên bố thành lập Trung đội Cứu Quốc quân II với 36 cán bộ, chiến sĩ, trong đó 22 chiến sĩ là con em xã Tràng Xá. Sau một thời gian, Cứu Quốc quân II phát triển lực lượng lên 46 chiến sĩ, được biên chế thành 5 tiểu đội, với trang bị vũ khí còn rất thô sơ, điều kiện vật chất vô cùng thiếu thốn. Nhưng với tinh thần yêu nước, dũng cảm quên mình, ngay từ ngày đầu thành lập, các chiến sĩ của Trung đội Cứu Quốc quân II đã dũng cảm xả thân quên mình bước vào cuộc chiến đấu với quân thù, lập nhiều chiến công hiển hách: đó là trận đánh ở Đèo Bắp - tiêu diệt tên Đức Phú phản động gian ác; trận đánh ở Mỏ Nùng Lâu Hạ; trận đánh ở Suối Bùn xã Tràng Xá, trận ở Lân Han, trận ở Cây Đa La Hóa… Ngày 21-3-1945, Cứu Quốc quân II cùng với đông đảo quần chúng nhân dân trong huyện đánh chiếm châu lỵ La Hiên, thành lập chính quyền cách mạng huyện Võ Nhai. Đây là chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên ở Thái Nguyên.

Ảnh tư liệu: Đội viên Cứu quốc quân họp mặt (1971)

Thời gian qua đi, những chiến sĩ của Trung đội Cứu Quốc quân năm xưa đã trở thành người thiên cổ nhưng những dấu tích về một thời thời oanh liệt nay vẫn còn đó. Khu rừng Khuôn mánh vẫn xanh ngắt như ngày nào. Phát huy truyền thống cách mạng xã Tràng Xá hiện nay vẫn tiếp tục bền bỉ cùng cả nước trên hành trình xóa giảm nghèo, vươn lên hội nhập. Đồng chí Triệu Tiến Văn -  Bí thư Đảng ủy xã Tràng Xá tự hào cho biết: “ Xã Tràng Xá tự hào là nơi ra đời của Trung đội Cứu Quốc quân II, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. Phát huy truyền thống anh hùng cách mạng của quê hương về thực hiện Nghị quyết của Đảng bộ huyện cũng như Nghị quyết Đảng bộ xã Tràng Xá khóa Xxi, nhiệm kỳ 2020 – 2025. Trong những năm gần đây xã đang tập trung vào phát triển kinh tế - xã hội, trong đó phát huy thế mạnh của địa phương đó là kinh tế nông nghiệp, cụ thể là xây dựng các mô hình cây ăn quả gắn với phát triển kinh tế đồi rừng. Hiện nay giá trị sản phẩm trên 01 ha đất canh tác đến năm 2022 đạt trên 96 triệu đồng, đạt 128% so với Nghị quyết. Đối với Tràng xá diện tích đất nông ngiệp phục vụ cho sản xuất nông nghiệp chiếm khoảng 36% so với tổng diện tích trên địa bàn, đây là một thế mạnh lớn giúp cho địa phương phát triển kinh tế nông nghiệp. Hiện nay xã đang tập trung vào thế mạnh của địa phương đó là phát triển các mô hình cây ăn quả như bưởi, na, thanh long ...”.

Xác định sản xuất nông, lâm nghiệp là ngành kinh tế chủ lực của địa phương nên những năm qua, Đảng ủy xã đã chỉ đạo nhân dân tập trung phát triển nông, lâm nghiệp, tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, cơ cấu mùa vụ, đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất. Trong sản xuất nông nghiệp, nhân dân trong xã tích cực đưa các giống cây trồng mới có năng suất cao vào gieo trồng như: Bưởi diễn, na, thanh long… Ông Chu Thanh Hải Trưởng xóm Hợp Nhất phấn khởi cho biêt: “Xóm Hợp Nhất hiện có 131 hộ, 540 nhân khẩu thì có tới gần 100 hộ dân trong xóm là sản xuất cây ăn quả và đồi rừng, trong đó số hộ trồng thanh long có 36 hộ. Từ trồng cây ăn thu nhập bình quân hàng năm của mỗi hộ cũng được từ chục đến hàng trăm triệu đồng/năm”.

(Ảnh: Mô hình trồng thanh long ruột đỏ của gia đình ông Chu Thanh Hải - Trưởng xóm Hợp Nhất xã Tràng Xá) 

Tổng diện tích cây ăn quả toàn xã Tràng Xá hiện đã đạt trên 430ha, chiếm 27,6% tổng diện tích cây ăn quả toàn huyện. Bên cạnh cây bưởi, những năm qua, người dân Tràng Xá cũng đã phát triển được 120ha diện tích trồng na và 50ha trồng các loại cây ăn quả có giá trị khác như: Thanh long, nhãn, cam, dưa lưới… Xã có 03 sản phẩm đạt OCOP đạt 3 sao cấp huyện gồm sản phẩm bún ngũ sắc và mì khô của HTX Mì bún khô Tiến Diện, Chè Móc câu.  Năm 2020 xã đã về đích nông thôn mới, truyền thống cách mạng chính là mạch nguồn nội lực để Tràng Xá tiếp tục đoàn kết, sáng tạo, giữ vững vai trò lãnh đạo, tập hợp nhân dân, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, xây dựng quê hương xã Tràng Xá ngày một phát triển, vững bước trên chặng đường mới.

                                                                        Triệu Nhài – Hữu Được (Trung tâm Văn hóa, Thể thao - Truyền thông)