Cách đây 79 năm, vào ngày 15/9/21941. Tại khu rừng Khuôn Mánh xã Tràng Xá, Trung đội Cứu Quốc quân II - một trong những lực lượng tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam được ra đời. Đây chính là mốc son hào hùng, tiêu biểu cho ý chí kiên cường, đấu tranh cho nền độc lập, tự do của nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Võ Nhai nói riêng. Tự hào với truyền thống hào hùng của những thế hệ đi trước, ngày nay với sự cố gắng và nỗ lực vươn lên, diện mạo đời sống của nhân dân huyện Võ Nhai, của xã Tràng Xá đã có nhiều đổi thay, từng ngày phát triển đi lên.

Huyện Võ Nhai tổ chức Dâng hương tại rừng Khuôn Mánh, kỷ niệm 79 năm ngày thành lập Trung đội cứu quốc quân II (15/9/1941 – 15/9/2020)

Nhìn lại những trang lịch sử, năm 1940, cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn nổ ra gây cho thực dân Pháp những tổn thất nặng nề. Chúng điên cuồng khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng khiến cho Cứu Quốc quân I phải rút khỏi căn cứ để bảo toàn lực lượng, nhiều cơ sở đảng bị phá vỡ, phong trào cách mạng gặp khó khăn. Lúc đó, đồng chí Hoàng Quốc Việt, Ủy viên Trung ương Đảng, cùng Ban lãnh đạo cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai chủ trương khôi phục lại Đội Cứu Quốc quân I để duy trì tiếng súng vũ trang từ cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, cổ vũ phong trào cách mạng.

Ngay giữa vòng vây uy hiếp của hàng nghìn quân địch, ngày 15-9-1941, tại rừng Khuôn Mánh, thôn Ngọc Mỹ, xã Tràng Xá, huyện Võ Nhai, đồng chí Hoàng Quốc Việt, thay mặt Trung ương Đảng tuyên bố thành lập Trung đội Cứu Quốc quân II với 36 cán bộ, chiến sĩ, trong đó 22 chiến sĩ là con em xã Tràng Xá. Sau một thời gian, Cứu Quốc quân II phát triển lực lượng lên 46 chiến sĩ, được biên chế thành 5 tiểu đội, với trang bị vũ khí còn rất thô sơ, điều kiện vật chất vô cùng thiếu thốn. Nhưng với tinh thần yêu nước, dũng cảm quên mình, ngay từ ngày đầu thành lập, các chiến sĩ của Trung đội Cứu Quốc quân II đã dũng cảm xả thân quên mình bước vào cuộc chiến đấu với quân thù, lập nhiều chiến công hiển hách: đó là trận đánh ở Đèo Bắp - tiêu diệt tên Đức Phú phản động gian ác; trận đánh ở Mỏ Nùng (Lâu Hạ); trận đánh ở Suối Bùn xã Tràng Xá, trận ở Lân Han, trận ở Cây Đa La Hóa… Ngày 21-3-1945, Cứu Quốc quân II cùng với đông đảo quần chúng nhân dân trong huyện đánh chiếm châu lỵ La Hiên, thành lập chính quyền cách mạng huyện Võ Nhai. Đây là chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên ở Thái Nguyên.

Những mô hình phát triển kinh tế từ cây ăn quả đang hình thành và phát triển nhiều tại xãTràng Xá

Trải qua 49 năm của sự kiện lịch sử hào hùng, ngày nay nhờ sự quan tâm của  Đảng và Nhà nước đầu tư về cơ sở hạ tầng nông thôn nên những năm gần đây diện mạo các xã của huyện Võ Nhai đã có những đổi thay rõ rệt. Trong đó có Tràng Xá, nơi có địa điểm Rừng Khuôn Mánh – Nơi thành lập của Trung đội Cứu quốc quân II, đây cũng đã là một trong những xã nông thôn mới của huyện vùng cao Võ Nhai đang phát triển. Những thay đổi này có lẽ cảm nhận rõ nhất phải nói đến những người như ông Lý Văn Canh ở xóm Làng Đèn xã Tràng Xá, ông Canh là một cựu chiến binh với gần 80 tuổi đời, trong đó có hơn 20 năm tham gia trong quân đội nhân dân Việt Nam và nhiều năm tham gia công tác xã hội ở địa phương. Tâm sự với chúng tôi, ông cho biết "..trước đây cuộc sống không chỉ riêng người dân ở xã Tràng Xá mà nhân dân trên địa bàn huyện nhìn chung còn rất khó khăn. Việc làm nông nghiệp là bằng sức người, cày ruộng bằng Trâu, kinh tế không phát triển, chợ búa rất ít....sang những năm gần đây cuộc sống của người dân đã có sự thay đổi rất nhiều. Người dân có điện, đường xá được mở mang,, tạo thuận lợi cho người dân đi lại, buôn bán. Máy móc được đưa vào trong lao động, sản xuất....như vậy điều kiện phát triển kinh tế của người dân đã rất thuận lợi. Đời sống của người dân vì thế đã được nâng lên, nhân dân rất là phấn khởi."

Xã Tràng Xá có trên 9.000 người, trong đó có hơn 60%  là người dân tộc thiểu số. Tự hào là xã Anh hùng, nơi ra đời của Trung đội Cứu quốc quân II – tiền thân của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Những năm qua nhân dân các dân tộc trong xã luôn đoàn kết, nhất trí, chung tay xây dựng xóm bản ngày càng mạnh về kinh tế, vững về an ninh trật tự. Sau 10 năm thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, bộ mặt nông thôn của xã vùng cao ngày đã có những thay đổi rõ rệt. Đến nay hầu hết các đường giao thông chính từ trung tâm xã đến các xóm, bản đều đi lại dễ dàng; sản xuất nông lâm nghiệp cũng từng bước đi theo hướng sản xuất hàng hóa, Đặc biệt là đội ngũ thanh niên trong xã đã biết phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương, làm giàu trên chính quê hương mình.

Diện mạo mới đang dân hình thành trên huyện vùng cao Võ Nhai

Phát huy truyền thống cách mạng, cùng với đó là ý trí vươn lên trong lao động sản xuất, nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Võ Nhai đã biết phát huy tiềm năng, thế mạnh của địa phương để làm giàu trên chính mảnh đất, quê hương mình. Đây là tín hiệu rất đáng mừng để thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước đó là: xóa dần khoảng cách chênh lệch giữa miền núi và miền xuôi./.

Anh Tuấn (Trung tâm Văn hóa, Thể thao - Truyền thông)